Lipa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(Utworzono nową stronę "{| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;" | colspan="3" style="background-color:#33ffff;" | <center>'''Klon'''</center> |- | colspan="2" |...")
 
 
(Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
{| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;"
 
{| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;"
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
−
<center>'''Klon'''</center>
+
<center>'''Lipa'''</center>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" | [[Plik:Klon800.jpg|center|250px]]
+
| colspan="2" | [[Plik:Lipa800.jpg|center|250px]]
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
Linia 11: Linia 11:
 
|-
 
|-
 
|style="width: 50%" | Rząd
 
|style="width: 50%" | Rząd
−
| [[Mydleńcowce]]
+
| [[Ślazowce]]
 
|-
 
|-
 
|style="width: 50%" | Rodzina
 
|style="width: 50%" | Rodzina
−
| [[Mydleńcowate]]
+
| [[Ślazowate]]
 
|-
 
|-
 
|style="width: 50%" | Wysokość
 
|style="width: 50%" | Wysokość
−
| do 40 m.
+
| do 37 m.
 
|-  
 
|-  
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
    
 
    
 
|}
 
|}
−
'''Klon''' – rodzaj roślin z rodziny mydleńcowatych. Do rodzaju należy około 150 gatunków drzew i krzewów. Występują one w strefie umiarkowanej półkuli północnej, w ogromnej większości w [[Azja|Azji]], z nielicznymi gatunkami rosnącymi w górach strefy równikowej. <br>
+
'''Lipa''' – rodzaj drzew należący do podrodziny lipowych z rodziny [[Ślazowate|ślazowatych]]. Obejmuje 31 gatunków. Rośliny te występują w umiarkowanej strefie półkuli północnej. W [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] rośnie jeden gatunek (lipa amerykańska); w [[Europa|Europie]] i zachodniej [[Azja Zachodnia|Azji]] – trzy (lipa drobnolistna, szerokolistna i srebrzysta), z czego dwa pierwsze rosną w stanie dzikim w [[Polska|Polsce]]; pozostałe gatunki rosną w [[Azja Wschodnia|Azji Wschodniej]], gdzie jest centrum zróżnicowania rodzaju (15 gatunków jest endemitami Chin).<br>
−
W [[Polska|Polsce]] trzy gatunki rosną jako rodzime, trzy introdukowane są już zadomowione. Bardzo liczne gatunki są uprawiane jako ozdobne, w parkach, ogrodach, ale też jako drzewa uliczne. Część dostarcza drewna, wykorzystywane są jako miododajne i dostarczają syropu klonowego.
+
Liczne gatunki lip uprawiane są poza swym rodzimym zasięgiem. W [[Polska|Polsce]] uprawianych jest ok. 20 gatunków.
 +
Lipy mają duże znaczenie kulturowe i użytkowe – dostarczają cenionego drewna, sadzone są jako ozdobne, użytkowane są jako rośliny miododajne i lecznicze.  
 
<br>
 
<br>
 
   
 
   
Linia 29: Linia 30:
  
 
'''Pokrój'''<br>
 
'''Pokrój'''<br>
−
Drzewa osiągające 40 m wysokości, ale w przypadku większości gatunków zwykle niższe, do 10–15 m, liczne mają pokrój pośredni między krzewami i drzewami, nieliczne to typowe krzewy. Różne części roślin, zwłaszcza młode bywają owłosione, starsze pędy zwykle są nagie. Kora na młodych drzewach z reguły gładka, u klona strzępiastokorego silnie papierzasto postrzępiona.<br>
+
Drzewa osiągające znaczne rozmiary, niektóre do ok. 37 m wysokości, choć niektóre gatunki są mniejsze – maksymalnie do 15 m wysokości. Korony często regularne. Kora włóknista – z biegnącymi wzdłuż spękaniami i sieciowato rozgałęzionymi listewkami. Pnie osiągają średnicę ponad 2 m. Różne organy w różnym stopniu pokryte są włoskami pojedynczymi i gwiazdkowatymi.
−
Część gatunków korę wielobarwną, zwykle zieloną z białymi paskami. Na starszych drzewach u części gatunków łuszczy się tafelkowato, głęboko spękana i ciemna jest u Acer saccharum subsp. nigrum.
 
 
<br>
 
<br>
  
 
'''Liście'''<br>
 
'''Liście'''<br>
−
Zwykle sezonowe, rzadko zimozielone lub częściowo zimozielone, nakrzyżległe. Blaszka bardzo różnie wykształcona od pojedynczej, nie wcinanej, całobrzegiej lub piłkowanej do dłoniasto klapowanej z bardzo różną głębokością klap, które mogą też być całobrzegie, piłkowane, ząbkowane, i wtórnie wcinane. U części gatunków liście są złożone – trójlistkowe i nieparzysto pierzaste z 3, 5, 7, rzadko 9 listkami.
+
Ulistnienie zwykle gęste, liście opadające na zimę, pojedyncze, skrętoległe. Wsparte szybko odpadającymi przylistkami. Ogonki liściowe nie oskrzydlone.
 +
Blaszka okrągława do jajowatej, u nasady zwykle sercowata, czasem ucięta lub zaokrąglona, często lekko asymetryczna. Brzegi karbowano-piłkowane. Od spodu zwykle z włoskami w kątach wiązek przewodzących (domacjach).
 
<br>
 
<br>
  
 
'''Kwiaty'''<br>
 
'''Kwiaty'''<br>
−
Jednopłciowe lub obupłciowe, przy czym rośliny są poligamiczne, rzadziej jednopienne i dwupienne. Kwiaty są drobne i zebrane w grona, baldachogrona, wiechy i pęczki. Okwiat 5-, rzadziej 4-krotny, zwykle zróżnicowany na kielich i koronę, czasem korony brak. Listki okwiatu zwykle wolne, podobnie zabarwione, najczęściej żółtawo i zielonkawo, rzadziej kwiaty są purpurowe lub czerwone.<br>  
+
Promieniste, obupłciowe, zielonkawo-białe do żółtych, zebrane zwykle w baldachogrona lub dwuramienne wierzchotki. Do osi kwiatostanu przyrośnięta jest podłużna i wąska podsadka. Płatków korony i działek kielicha po 5. Na działkach znajdują się okryte włoskami miodniki. <br>
−
Pręcików zwykle jest 8, rzadko 4, 5, 10 lub 12, ich nitki są wolne, osadzone na dysku miodnikowym. Dwa owocolistki tworzą dwie komory górnej zalążni, w każdej zwykle z dwoma, rzadziej jednym zalążkiem. Szyjki słupka dwie.
+
Słupek jest jeden. Zalążnia 5-komorowa, w każdej z komór z dwoma zalążkami. Szyjka słupka jest cienka i zakończona pięcioramiennym znamieniem. Pręciki są liczne, zgrupowane w 5 wiązek. U części gatunków występują płonne pręciki, tzw. prątniczki, jest ich 5 i są podobne do płatków.
 
<br>
 
<br>
  
 
'''Owoce'''<br>
 
'''Owoce'''<br>
−
Charakterystyczne, dwuskrzydlaki rozpadające się po dojrzeniu na pojedyncze skrzydlaki.
+
Orzeszki zawierające 1–3 nasiona, otoczone twardą, zdrewniałą owocnią, rzadziej torebki o owocni skórzastej i pękającej.
−
<br><br>
+
<br>
 +
 
 +
'''Pąki'''<br>
 +
Z dwoma lub trzema łuskami mogą być bardzo różnej wielkości, podłużnie owalne, na wierzchołku tępe, często czerwonawo nabiegłe.
 +
<br>
 +
 
 +
==Biologia==
 +
Rośliny wieloletnie. Są to drzewa dość długowieczne – osiągać mogą do ok. 300–500 lat, czasem prawdopodobnie także ponad tysiąc lat.<br>
 +
Liście rozwijają zwykle wcześnie. Kwiaty są zwykle pachnące i miododajne, rozwijające się latem. Kwiaty są przedprątne i owadopylne.<br>
 +
Intensywny opad spadzi z koron drzew powoduje silne namnażanie się bakterii nitryfikacyjnych w glebie i zasilanie ich w związki azotu, co poprawia warunki rozwoju tych drzew.<br>
 +
Lipa jest jedynym obecnie rozpoznanym rodzajem w rodzinie ślazowatych wchodzącym w symbiozę ektomykoryzową.  
 +
<br><br><br>
 
{{drzewa iglaste i liściaste}}
 
{{drzewa iglaste i liściaste}}
 
[[Category:Drzewa w Polsce]]
 
[[Category:Drzewa w Polsce]]

Aktualna wersja na dzień 12:40, 28 paź 2022

Lipa
Lipa800.jpg
Królestwo Rośliny
Rząd Ślazowce
Rodzina Ślazowate
Wysokość do 37 m.

Lipa – rodzaj drzew należący do podrodziny lipowych z rodziny ślazowatych. Obejmuje 31 gatunków. Rośliny te występują w umiarkowanej strefie półkuli północnej. W Ameryce Północnej rośnie jeden gatunek (lipa amerykańska); w Europie i zachodniej Azji – trzy (lipa drobnolistna, szerokolistna i srebrzysta), z czego dwa pierwsze rosną w stanie dzikim w Polsce; pozostałe gatunki rosną w Azji Wschodniej, gdzie jest centrum zróżnicowania rodzaju (15 gatunków jest endemitami Chin).
Liczne gatunki lip uprawiane są poza swym rodzimym zasięgiem. W Polsce uprawianych jest ok. 20 gatunków. Lipy mają duże znaczenie kulturowe i użytkowe – dostarczają cenionego drewna, sadzone są jako ozdobne, użytkowane są jako rośliny miododajne i lecznicze.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Drzewa osiągające znaczne rozmiary, niektóre do ok. 37 m wysokości, choć niektóre gatunki są mniejsze – maksymalnie do 15 m wysokości. Korony często regularne. Kora włóknista – z biegnącymi wzdłuż spękaniami i sieciowato rozgałęzionymi listewkami. Pnie osiągają średnicę ponad 2 m. Różne organy w różnym stopniu pokryte są włoskami pojedynczymi i gwiazdkowatymi.

Liście
Ulistnienie zwykle gęste, liście opadające na zimę, pojedyncze, skrętoległe. Wsparte szybko odpadającymi przylistkami. Ogonki liściowe nie oskrzydlone. Blaszka okrągława do jajowatej, u nasady zwykle sercowata, czasem ucięta lub zaokrąglona, często lekko asymetryczna. Brzegi karbowano-piłkowane. Od spodu zwykle z włoskami w kątach wiązek przewodzących (domacjach).

Kwiaty
Promieniste, obupłciowe, zielonkawo-białe do żółtych, zebrane zwykle w baldachogrona lub dwuramienne wierzchotki. Do osi kwiatostanu przyrośnięta jest podłużna i wąska podsadka. Płatków korony i działek kielicha po 5. Na działkach znajdują się okryte włoskami miodniki.
Słupek jest jeden. Zalążnia 5-komorowa, w każdej z komór z dwoma zalążkami. Szyjka słupka jest cienka i zakończona pięcioramiennym znamieniem. Pręciki są liczne, zgrupowane w 5 wiązek. U części gatunków występują płonne pręciki, tzw. prątniczki, jest ich 5 i są podobne do płatków.

Owoce
Orzeszki zawierające 1–3 nasiona, otoczone twardą, zdrewniałą owocnią, rzadziej torebki o owocni skórzastej i pękającej.

Pąki
Z dwoma lub trzema łuskami mogą być bardzo różnej wielkości, podłużnie owalne, na wierzchołku tępe, często czerwonawo nabiegłe.

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Rośliny wieloletnie. Są to drzewa dość długowieczne – osiągać mogą do ok. 300–500 lat, czasem prawdopodobnie także ponad tysiąc lat.
Liście rozwijają zwykle wcześnie. Kwiaty są zwykle pachnące i miododajne, rozwijające się latem. Kwiaty są przedprątne i owadopylne.
Intensywny opad spadzi z koron drzew powoduje silne namnażanie się bakterii nitryfikacyjnych w glebie i zasilanie ich w związki azotu, co poprawia warunki rozwoju tych drzew.
Lipa jest jedynym obecnie rozpoznanym rodzajem w rodzinie ślazowatych wchodzącym w symbiozę ektomykoryzową.


Źródło: „http://geodirectory-katalog.pl/index.php?title=Lipa&oldid=4115”