Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Grab – rodzaj drzew i krzewów klasyfikowany do rodziny brzozowatych. Obejmuje 41–42 gatunki. Rośliny te występują w lasach w strefie umiarkowanej na półkuli północnej, przede wszystkim we wschodniej Azji na obszarze od Himalajów po Japonię.
W Chinach rosną 33 gatunki, z czego 27 to endemity. W Europie obecne są dwa gatunki – grab pospolity i grab wschodni.
W Ameryce Północnej rośnie grab amerykański. W Polsce rośnie w naturze tylko grab pospolity, a obce gatunki spotykane są tylko w kolekcjach.
Grab zwyczajny dostarcza bardzo twardego drewna, przez co jego wykorzystanie było z jednej strony specjalistyczne, z drugiej – ograniczone.
Wykorzystywane było do wykonywania niewielkich przedmiotów drewnianych o dużej wytrzymałości – stosowano je do wyrobu narzędzi, kół zębatych, pieńków rzeźnickich, kręgli, pałek perkusyjnych, części mechanizmów młoteczkowych fortepianów, figur szachowych, kostek domina itp.
Gatunek ten uprawiany jest jako ozdobny, zwłaszcza w strzyżonych żywopłotach oraz w odmianach, podobnie uprawiany jest grab amerykański i grab Turczaninowa.
Pokrój
Na ogół niezbyt duże drzewa, zazwyczaj do ok. 10–15 m, tylko grab pospolity i wschodni osiągają ok. 30 m. Niektóre gatunki są krzewami, zwykle okazałymi. Kora zwykle cienka i gładka, rzadziej tarczkowato spękana. Pnie często podłużnie faliste. Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy, przynajmniej za młodu owłosione, z czasem na ogół łysiejące. Pąki bardzo drobne do całkiem okazałych, sięgających 2 cm długości.
Liście
Opadające na zimę, skrętoległe, eliptyczne do jajowatych, o wyraźnie zaznaczonych nerwach bocznych, brzegi podwójnie, ostro piłkowane, u niektórych gatunków ościste. Najmniejsze u graba Turczaninowa osiągają 5,5 cm, największe u C. fangiana – do 27 cm długości.
Kwiaty
Rozdzielnopłciowe, rośliny jednopienne. Kwiatostany z kwiatami męskimi mają postać zwisających kotek. Ich osie pokryte są łuskowatymi podsadkami w kątach których wyrastają trzy kwiaty. Są one bezokwiatowe i składają się tylko z trzech pręcików, owłosionych na szczycie. Kwiaty żeńskie rozwijają się parami w kącie podsadek.
Owoce
Orzeszki długości kilku mm wsparte trójklapowymi lub pojedynczymi skrzydełkami, wyrastające w zwisających owocostanach.
