Polska

Rzeczpospolita Polska
Flaga Polski
Godło Polski
Język Urzędowy	Polski
Stolica	Warszawa
Głowa Państwa	Prezydent
Powierzchnia	312 696 km²
Liczba ludności	38 036 118
Gęstość zaludnienia	122 osób/km²
Waluta	Złoty
Mapa administracyjna Polski

Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w przeważającej części w dorzeczu Wisły i Odry. Od północy Polska graniczy z Rosją i Litwą, od wschodu z Białorusią i Ukrainą, od południa ze Słowacją i Czechami, od zachodu z Niemcami.
Większość północnej granicy Polski wyznacza wybrzeże Morza Bałtyckiego. Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna na Bałtyku graniczy ze strefami Danii i Szwecji. Granice z Ukrainą, Białorusią i Rosją stanowią równocześnie granicę zewnętrzną Unii Europejskiej i strefy Schengen.
Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 696 km², co daje jej 69. miejsce na świecie i 9. w Europie. Zamieszkana przez 38 179 800 ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 38. miejsce na świecie, a 5. w Unii Europejskiej. Polska podzielona jest na 16 województw. Jej największym miastem i jednocześnie stolicą jest Warszawa. Inne metropolie to Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin.
Największą polską aglomeracją policentryczną jest konurbacja górnośląska. Polska jest krajem jednolitym etnicznie – 97% ludności deklaruje narodowość polską.

Historia

Wydarzeniem, które stanowiło pierwszy krok na drodze ku powstaniu państwa polskiego, było objęcie władzy nad plemieniem Polan przez ród Piastów. Nastąpiło to w nieznanych okolicznościach i czasie, najprawdopodobniej jednak w drugiej połowie IX wieku. Główny ośrodek państwa Polan stanowiło Gniezno. Pierwszym historycznym władcą piastowskim był natomiast książę Mieszko I, chociaż późniejszy kronikarz Gall Anonim podaje także imiona jego przodków.
Mieszko I objął rządy w państwie Polan przed 963 i panował do 992. W 965 zawarł on sojusz z księciem chrześcijańskich już wówczas Czech, Bolesławem I Srogim i poślubił jego córkę Dobrawę. Najważniejszym efektem tego aliansu było przyjęcie przez Mieszka w 966 chrztu i narzucenie religii chrześcijańskiej jego państwu (nazywanemu Polską), co umieściło je w kręgu cywilizacji zachodniej.
Doraźnymi konsekwencjami decyzji Mieszka było przybycie do Polski duchowieństwa, wraz z którym upowszechniła się nowa koncepcja władzy książęcej, doświadczenie administracyjne oraz słowo pisane. Syn Mieszka I, Bolesław, jako władca Polski uzyskał w 1025 roku tytuł królewski. Od końca XIII wieku na tron polski często wybierano władców krajów sąsiednich. W 1569, po wygaśnięciu trwającej od 1386 unii dynastycznej z Litwą, oba kraje zdecydowały się na unię realną. Nowe państwo nosiło nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów.
W latach 1772–1795 ziemie Rzeczypospolitej zostały rozdzielone przez sprzymierzonych zaborców: Prusy, Rosję i Austrię. W 1918 Polska odzyskała niepodległość jako II Rzeczpospolita, w 1939 została zaatakowana przez III Rzeszę i ZSRR i podzielona między III Rzeszę, ZSRR, Litwę kowieńską i Słowację. Był to bezpośredni powód wybuchu II wojny światowej w Europie. W następstwie wojny życie utraciło ponad 6 milionów obywateli Polski, a państwo stało się republiką socjalistyczną, uzależnioną od ZSRR.
W efekcie Jesieni Ludów obalono władzę komunistyczną i niedługo potem Polska stała się państwem o ustroju demokratycznym, określanym jako III Rzeczpospolita. Zreformowano gospodarkę i powrócono do modelu rynkowego.

Ustrój polityczny

Na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 Polska jest republiką parlamentarną z systemem parlamentarno-gabinetowym, opierającą się na trójpodziale władzy.

Konstytucja

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej to najważniejszy akt prawny w Polsce, uchwalony 2 kwietnia 1997 przez Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997. Został ogłoszony w Dzienniku Ustaw: Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483, wszedł w życie 17 października 1997. Konstytucja złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym 243 artykuły.
Konstytucja określa charakter ustroju państwowego. Ukazuje sposób zorganizowania i działania głównych organów państwa. Definiuje status prawny obywateli i sposób ich wpływania na politykę państwa.

Podział administracyjny

Polska jest państwem unitarnym, a ustrój jej władzy lokalnej opiera się na dualizmie, gdyż poza agendami administracji rządowej istnieje samorząd terytorialny, powołany do zadań publicznych niezastrzeżonych dla innych organów władzy. Jego podstawową jednostkę stanowi gmina.

Od 1 stycznia 1999 obowiązuje trzystopniowy podział administracyjny kraju na

• jednostki I stopnia – 16 województw
• jednostki II stopnia – 380 powiatów, w tym:
  • 66 miast na prawach powiatu – gminy o statusie miasta, wykonujące zadania powiatu, potocznie zwane „powiatami grodzkimi”,
  • 314 powiatów – skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin, potocznie zwane „powiatami ziemskimi”; mogą mieć siedzibę w mieście na prawach powiatu, które nie leży na ich obszarze
• jednostki III stopnia – 2477 gmin, w tym:
  • 302 miejskie – gminy, które zawierają się w administracyjnych granicach miasta (w tym 66 gmin będących jednocześnie miastami na prawach powiatu),
  • 638 miejsko-wiejskich – gminy, w skład których wchodzi miasto oraz kilka wsi,
  • 1537 wiejskich – gminy, które na swoim terytorium nie zawierają miasta (z tego 158 takich gmin ma siedzibę w mieście poza swoim obszarem, tzw. gmina obwarzankowa).

Samorząd terytorialny

W Polsce wyróżnia się trójszczeblowy samorząd:

• samorząd gminny
• samorząd powiatowy
• samorząd województwa.

Jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty i województwa) mają osobowość prawną i zapewniony udział w dochodach publicznych. Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i przeprowadzane w głosowaniu tajnym.