Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Buk – rodzaj drzew z rodziny bukowatych. Wyróżnianych jest w jego obrębie zwykle 10 gatunków. Występują one głównie w strefie umiarkowanej na półkuli północnej, najdalej na południe sięgając do Meksyku i Wietnamu.
W Ameryce Północnej rośnie jeden gatunek – buk wielkolistny, w Europie obecne są dwa – buk zwyczajny i wschodni, pozostałe gatunki rosną w Azji Wschodniej.
Są to ważne drzewa leśne w strefie umiarkowanej, w strefie międzyzwrotnikowej ograniczające się do występowania w lasach górskich.
Buki są istotnym źródłem surowca drzewnego, zwłaszcza wielkolistny w Ameryce Północnej oraz gatunki europejskie. Buki, zwłaszcza w odmianach o oryginalnym pokroju, kształcie i barwie liści są popularnie uprawiane jako rośliny ozdobne.
Pokrój
Drzewa osiągające wysokość do 40–50 m, pozostałe są niższe, często wielopniowe i nisko rozgałęzione. Kora jest cienka, gładka, szara lub popielata. Występują krótko- i długopędy. Pąki są wrzecionowate – długie i ostro zakończone.
Liście
Sezonowe, skrętoległe, wsparte przylistkami, które szybko odpadają. Blaszki są cienkie, w pączku złożone, jajowate, eliptyczne i odwrotnie jajowate, o długości od 6 do 12 cm, rzadko do 16 cm.
Najczęściej całobrzegie, rzadziej faliście karbowane lub ząbkowane. Użyłkowanie jest pierzaste, nerwy boczne są liczne, proste, równoległe i nierozgałęzione, dochodzą do ząbków na brzegu blaszki lub skręcają przed brzegiem ku wierzchołkowi.
Młode liście, nerwy i brzegi liścia są pokryte w różnym stopniu jedwabistymi włoskami.
Kwiaty
Jednopłciowe, męskie i żeńskie wyrastają w osobnych kwiatostanach, ale na tych samych drzewach.
Kwiatostany rozwijają się w kątach liści, męskie – w jajowatych główkach lub pęczkach na wiotkich, zwisających szypułach.
Kwiaty męskie składają się z 4–7 zrastających się działek kielicha, korony brak, długich pręcików jest 6 do 16. Kwiaty żeńskie zwykle wyrastają parami, są krótkoszypułkowe, wsparte kupulą (okrywą), trój- lub czterodzielną. Szyjki słupka są trzy, cienkie, odgięte.
Owoce
Bukiew: 1, 2, rzadko 3 trójgraniaste orzeszki, zamknięte w okrywie pokrytej kolczastymi lub listkowatymi wyrostkami. Okrywy drewnieją osiągając u różnych gatunków zwykle od 1 do 2,5 cm, ale u kilku są wyjątkowo długie i cienkie osiągając do 10 cm.
Kształt i wielkość okryw oraz budowa pokrywających je wyrostków są ważnymi cechami diagnostycznymi przy oznaczaniu gatunków.
