Świerk Pospolity
|
| ||
 | ||
| Królestwo | Rośliny | |
| Rząd | Sosnowce | |
| Rodzina | Sosnowate | |
| Rodzaj | Sosna | |
| Wysokość | do 25 m | |
Świerk Pospolity – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych. Jest to jedyny gatunek świerku występujący naturalnie w Polsce.
Rośnie głównie w północno-wschodniej części kraju, na południu Polski, w górach i na pogórzu. Nie występuje w sposób naturalny w centralnej i zachodniej Polsce.
Zasięg tego gatunku rozciąga się na północy Europy od Norwegii do Rosji, występuje także w Alpach, Sudetach, Karpatach oraz na Bałkanach.
Na wschodzie sięga Uralu, gdzie stopniowo wypiera go świerk syberyjski. Północna granica występowania przebiega w Norwegii.
Na niektórych obszarach Ameryki Północnej świerk pospolity zadomowił się, jednak nie jest na tyle ekspansywny, aby został uznany za gatunek inwazyjny.
Podawane jest, że w polskich Tatrach zasięg pionowy świerka to ok. 1570 m n.p.m., ale karłowate osobniki stwierdzane są wyżej w kilku miejscach – do wysokości ok. 2010 m n.p.m.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pokrój - Korona smukła, stożkowata. Dolne konary z wiekiem zwieszają się, górne pozostają w większości poziomo.
Pień - Osiąga wysokość 40–50 m w Polsce maksymalnie niespełna 52m, natomiast w Europie wysokość świerków dochodzi do ponad 60m, średnica pnia do 1,5 m. Kora czerwonobrązowa lub szarobrązowa, początkowo gładka, z wiekiem łuskowata.
Liście - Krótkie (1–3 cm), zaostrzone igły o kwadratowym przekroju poprzecznym. Ułożone równomiernie na gałęziach. Utrzymują się na gałązkach przez 5-7 lat.
Szyszki - Kwiatostany żeńskie czerwonofioletowe, szyszeczkowate, długości 2 cm, wyrastają pionowo na końcach pędów. Kwiatostany męskie to podłużne kotki, żółte, długości 1–1,5 cm, zwisają blisko końca pędu. Dojrzałe szyszki nasienne są długie (10–15 cm), gładkie i zwisające. Początkowo zielone, później jasnobrązowe. Opadają w całości. Nasiona brązowe lub czarne o długości 2-5 mm posiadają podłużne skrzydełka długości 1-2 cm.
Korzeń - Wyróżnia się wyjątkowo płytkim i rozległym systemem korzeniowym, wskutek czego jest podatny na wywroty.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Drzewo jednopienne, kwitnie wiosną.
Do niedawna uważano, że osiąga wiek do ok. 500 lat. Obecnie znane są znacznie starsze egzemplarze (8 000 lat). W szwedzkiej prowincji Dalarna rośnie świerk liczący aż 9 550 lat, co czyni go najstarszym zbadanym drzewem na świecie.
Najstarszy świerk w Polsce (350 lat) rośnie w Strzelcach Opolskich. Najwyższe zmierzone dotychczas świerki w Polsce rosną w Puszczy Białowieskiej (ok. 51,8 m) oraz w Beskidzie Żywieckim, w okolicach Wielkiej Raczy (także ok. 51,8 m).
Najwyższy egzemplarz świerka w Europie (zarazem najwyższe europejskie drzewo rodzime) rośnie w Bośni i Hercegowinie, liczy 63 metry.
W górach bory świerkowe tworzą piętro regla górnego występując na obszarach do 2200 m n.p.m.
W tajdze tworzy lasy mieszane z brzozą i sosną. Wytrzymuje duże mrozy, silny wiatr i obfite opady śniegu.
Świerk ma większe wymagania glebowe, aniżeli sosna. Lepiej rośnie na glebach gliniasto-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych. Preferuje luźne, świeże, wilgotne gleby gliniaste.
Mało odporny na działanie wiatru, ze względu na płytko rozwijający się system korzeniowy oraz gęstą koronę, najczęściej o dużej średnicy, która zwiększa możliwość wywrotów. Świerk dobrze znosi ocienienie – jest gatunkiem cienioznośnym.
Nasiona świerka stanowią istotne źródło pożywienia wielu ptaków i mniejszych zwierząt leśnych, w tym dzięciołów, wiewiórek i ryjówek.
| Drzewa Liściaste: | Dąb - Buk - Brzoza - Czeremcha Zwyczajna - Jabłoń - Jarząb Pospolity - Jesion - Olsza - Głóg - Grab - Topola - Klon - Lipa - Wierzba - Wiąz - Wiśnia - Jesion Wyniosły. |
| Drzewa Iglaste: | Sosna - Świerk Pospolity - Jodła Pospolita - Modrzew Europejski - Cis Pospolity - Daglezja Zielona - Sosna Wydmowa. |