Buk

Buk
Królestwo	Rośliny
Rząd	Bukowce
Rodzina	Bukowate
Rodzaj	Dąb
Wysokość	30 m

Buk (Fagus L.) – rodzaj drzew z rodziny bukowatych. Wyróżnianych jest w jego obrębie zwykle 10[5][6][7]–11[8] gatunków. Występują one głównie w strefie umiarkowanej na półkuli północnej, najdalej na południe sięgając do Meksyku i Wietnamu[9][8]. W Ameryce Północnej rośnie jeden gatunek – buk wielkolistny[7], w Europie obecne są dwa – buk zwyczajny i wschodni (w Polsce występuje w stanie naturalnym tylko ten pierwszy)[9], pozostałe gatunki rosną w Azji Wschodniej[6][9]. Są to ważne drzewa leśne w strefie umiarkowanej, w strefie międzyzwrotnikowej ograniczające się do występowania w lasach górskich[7].

Buki są istotnym źródłem surowca drzewnego, zwłaszcza wielkolistny w Ameryce Północnej oraz gatunki europejskie[5]. Buki, zwłaszcza w odmianach o oryginalnym pokroju, kształcie i barwie liści są popularnie uprawiane jako rośliny ozdobne[10][5].

Morfologia

Pokrój
Drzewa osiągające wysokość do 40–50 m (buk zwyczajny i wschodni), 30–40 m (buk wielkolistny i japoński), pozostałe są niższe, często wielopniowe i nisko rozgałęzione[9]. Kora jest cienka, gładka, szara lub popielata. Występują krótko- i długopędy. Pąki są wrzecionowate – długie i ostro zakończone[9][10].
Liście
Sezonowe, skrętoległe[10], wsparte przylistkami, które szybko odpadają[7]. Blaszki są cienkie[7], w pączku złożone[6], jajowate, eliptyczne i odwrotnie jajowate, o długości od 6 do 12 cm, rzadko do 16 cm. Najczęściej całobrzegie, rzadziej faliście karbowane lub ząbkowane. Użyłkowanie jest pierzaste, nerwy boczne są liczne, proste, równoległe i nierozgałęzione, dochodzą do ząbków na brzegu blaszki lub skręcają przed brzegiem ku wierzchołkowi. Młode liście, nerwy i brzegi liścia są pokryte w różnym stopniu jedwabistymi włoskami[9].
Kwiaty
Jednopłciowe, męskie i żeńskie wyrastają w osobnych kwiatostanach, ale na tych samych drzewach (rośliny są jednopienne). Kwiatostany rozwijają się w kątach liści, męskie – w jajowatych główkach lub pęczkach na wiotkich, zwisających szypułach[10][7]. Kwiaty męskie składają się z 4–7 zrastających się działek kielicha, korony brak, długich pręcików jest 6 do 16[10]. Kwiaty żeńskie zwykle wyrastają parami, są krótkoszypułkowe, wsparte kupulą (okrywą), trój- lub czterodzielną. Szyjki słupka są trzy, cienkie, odgięte[10][6].
Owoce
Bukiew: 1, 2, rzadko 3 trójgraniaste orzeszki, zamknięte w okrywie pokrytej kolczastymi lub listkowatymi wyrostkami. Okrywy drewnieją osiągając u różnych gatunków zwykle od 1 do 2,5 cm, ale u kilku są wyjątkowo długie i cienkie osiągając do 10 cm (np. u buka Englera i japońskiego). Kształt i wielkość okryw oraz budowa pokrywających je wyrostków są ważnymi cechami diagnostycznymi przy oznaczaniu gatunków[9].

Drzewa w Polsce

---

Drzewa Liściaste:

Dąb - Buk - Brzoza - Czeremcha Zwyczajna - Jabłoń - Jarząb Pospolity - Jesion - Olsza - Głóg - Grab - Topola - Klon - Lipa - Wierzba - Wiąz - Wiśnia - Jesion Wyniosły.

Drzewa Iglaste:

Sosna - Świerk Pospolity - Jodła Pospolita - Modrzew Europejski - Cis Pospolity - Daglezja Zielona - Sosna Wydmowa.