Rysy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(Utworzono nową stronę "__NOTOC__ {| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;" | colspan="3" style="background-color:#0000cc;" | |- | colspan="4" | Plik:Sudety-sni...")
 
 
(Nie pokazano 21 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 3: Linia 3:
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" | [[Plik:Sudety-sniezka.jpg|center|250px]]
+
| colspan="4" | [[Plik:Rysy-wierzcholek-slowacki.jpg|center|250px]]
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
Linia 11: Linia 11:
 
|-
 
|-
 
| '''Państwo'''
 
| '''Państwo'''
−
| | [[Plik:Flaga-polski22px.png|22px]]   [https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska Polska]
+
| | [[Plik:Flaga-polski22px.png|22px]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;[https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska Polska]<br>[[Plik:Flaga-slowacja22px.png|22px]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;Słowacja
 
|-
 
|-
−
| '''Województwo'''  
+
| '''Położenie'''  
−
| [[Województwo Dolnośląskie|dolnośląskie]]
+
| Powiat Tatrzański<br>Powiat Poprad
 
|-
 
|-
−
| '''Najwyższy szczyt'''
+
| '''Wysokość'''
−
| Śnieżka (1603 m n.p.m.)
+
| 2501 m n.p.m.
 
|-
 
|-
−
| '''Długość'''
+
| '''Pasmo'''
−
|  
+
| [[Tatry]], [[Góry Karpaty|Karpaty]]
−
|-
 
−
| '''Powierzchnia'''
 
−
| ok. 650 km²
 
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
|-
 
|-
−
| colspan="4" | [[Plik:Mapa-karkonosze.png|center|250px]]
+
| colspan="4" | [[Plik:Mapa-rysy.png|center|250px]]
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#0000cc;" |
 
|}
 
|}
 +
'''Rysy''' – góra położona na granicy polsko-słowackiej, w [[Tatry Wysokie|Tatrach Wysokich]]. Ma trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy, znajdujący się w całości na terytorium Słowacji.<br>
 +
Wierzchołek północno-zachodni, przez który biegnie granica, stanowi najwyżej położony punkt Polski 2499 m i należy do Korony Europy.
 
<br>
 
<br>
−
Karkonosze - najwyższe pasmo górskie Sudetów i zarazem Czech rozciągające się na przestrzeni ok. 40 km. Szerokość pasma waha się od 8 do 20 km. Karkonosze zajmują powierzchnię ok. 650 km², z czego do Polski należy 185 km² czyli 28,46%.<br>  
+
==Topografia==
−
Najwyższym szczytem jest Śnieżka (1603 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Czech, Sudetów i Śląska.<br>
+
Masyw Rysów posiada trzy wierzchołki. Na granicy polsko-słowackiej znajduje się średni co do wysokości wierzchołek północno-zachodni, którego różne pomiary dały wysokość od 2498,7 do 2499,6 m. <br>
 +
Wierzchołek ten jest najwyżej położonym punktem Polski.<br>
 +
Spośród klasycznych pomiarów geodezyjnych wykonanych dla tego wierzchołka najdokładniejsze przeprowadzono w roku 1988, kiedy metodą precyzyjnej niwelacji trygonometrycznej wyznaczono, niezależnie od strony polskiej oraz słowackiej, wysokość punktu geodezyjnego zlokalizowanego 60 cm poniżej szczytu.<br>  
 +
Otrzymano wynik 2498,712 m od strony polskiej i 2498,724 m od strony słowackiej (różnica jedynie 1,2 cm) – a więc wysokość północno-zachodniego wierzchołka Rysów wynoszącą 2499,3 m.
 
<br>
 
<br>
−
== Położenie Karkonoszy ==
+
==Przyroda ożywiona==
−
Karkonosze położone są w Sudetach Zachodnich, stanowiąc ich centralną część. Od północy graniczą z Kotliną Jeleniogórską, od północnego wschodu poprzez Przeł. <br>
+
Szczyt Rysów jest prawdziwym unikatem, jeśli chodzi o bogactwo flory.<br>
−
Kowarską z Rudawami Janowickimi, od wschodu ze wzgórzami Bramy Lubawskiej (Kotliną Kamiennogórską), od południowego wschodu poprzez Przełęcz Lubawską z Górami Kruczymi, od południa z Podgórzem Karkonoskim i od zachodu poprzez Przeł. Szklarską z Górami Izerskimi.<br>
+
Na wysokości 2483–2503 m występują tu jeszcze 63 gatunki roślin kwiatowych, głównie z grupy roślin alpejskich.<br>  
−
 
+
Z rzadkich roślin występują m.in. ukwap karpacki, skalnica odgiętolistna i wiechlina tatrzańska – gatunki w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach.<br>
−
== Granicy pasma ==
+
Na południowych zboczach przebywają kozice i świstaki.
−
Zachodnia granica Karkonoszy z Górami Izerskimi przebiega od wsi Horní Sytová (na północny zachód od Jilemnic) wzdłuż rzeki Izery, jej lewego dopływu Mumlawy i Mielnicy do Przełęczy Szklarskiej, a dalej wzdłuż górnego biegu Kamiennej do jej skrętu na wschód.
+
Na sam szczyt dochodzą lisy. Występuje tu również stale kilka gatunków ptaków i szereg gatunków niższych zwierząt: owadów i mięczaków.<br>
 +
W pobliżu wierzchołka po raz pierwszy odłowiono endemicznego pajęczaka Polonozercon tatrensis.
 
<br>
 
<br>
−
Granica północna biegnie wzdłuż Kamiennej przez Szklarską Porębę do Piechowic, oddzielając je od Gór Izerskich.<br>
+
==Nazwa==
−
Dalej na wschód biegnie ona u podnóża Pogórza Karkonoskiego przez Sobieszów, Podgórzyn, Sosnówkę, Głębock, Miłków, Ścięgny, Krzaczynę do Kowar, cały czas oddzielając je od Kotliny Jeleniogórskiej.<br>
+
Nazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego żlebu widocznego w masywie góry (tzw. Rysy), ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha.<br>  
−
 
+
Nazwę utworzyli polscy górale i była ona w użyciu co najmniej od początków XIX w. „Skalne żleby albo rysy (Risse), wypełnione wiecznym śniegiem, sięgają od głównego grzbietu aż do powierzchni Czarnego Stawu” – pisał niemiecki turysta już w 1827 r.<br>  
−
Granica wschodnia biegnie ku SE przez Kowary wzdłuż potoku Jedlicy do Podgórza, gdzie skręca ku wschodowi, osiąga Przełęcz Kowarską i schodzi do górnej części Ogorzelca.<br>  
+
Wkrótce Rysami określali polscy turyści całą grań, zamykająca kocioł Czarnego Stawu: „Rysy to jest grzbiet okalający Czarny Staw”; „Olbrzymie skały zwane Rysy (...) obstąpiły półkolem jezioro”; „Staw ten otoczony olbrzymimi skałami nazwanymi Rysy”; „Dzikie turnie Rysami zwane w krąg otaczają Czarny Staw”. <br>
−
Na tym odcinku Karkonosze graniczą z Rudawami Janowickimi. Z Ogorzelca granica skręca na południowy zachód, w górę wzdłuż górnego biegu potoku Świdnik do Rozdroża Kowarskiego.<br>
+
W połowie XIX w. turyści niemieckojęzyczni ze strony węgierskiej zaczęli używać dla szczytu nazwy Meeraugspitze, natomiast Polacy – w miarę rozwoju taternictwa i zagęszczania nazw poszczególnych formacji grzbietu – zawęzili stosowanie nazwy Rysy do najwyższego szczytu w grani. Podsumował to wkrótce Tytus Chałubiński: „Szczyt sterczący nad (...) Czarnym Stawem zowią zakopianie Rysami, węgierscy i niemieccy turyści Morskookim Szczytem (Meer-Augenspitze), Słowacy zaś Wagą”.  
−
Od Rozdroża Kowarskiego biegnie w dół, najpierw na południe, a później na południowy wschód, wzdłuż potoku Złotna przez Klatkę do Jarkowic.<br>
+
<br><br>
−
Z Jarkowic biegnie na południe przez Opawę i Niedamirów do miejsca gdzie rzeka Bóbr przekracza granicę państwową.<br>
+
{{najwyższe szczyty w polsce}}
−
Po stronie czeskiej wschodnia granica biegnie od granicy państwowej przez północne przedmieścia Žacléřa, Lampertice, Bernartice, Křenov do przedmieścia Trutnova – Poříčí.<br>  
+
{{korona gór polski}}
−
Na wschód od Karkonoszy leżą Wzgórza Bramy Lubawskiej, będące częścią Kotliny Kamiennogórskiej oraz Žacléřská vrchovina.<br>
 
−
 
 
−
Granica południowa biegnie od Poříčí przez Trutnov, Mladé Buky, Lánov, Vrchlabí, wsie Víchová nad Jizerou, Horní Sytová, oddzielając je od Podgórza Karkonoskiego. <br>
 
−
 
 
−
== Rzeźba Karkonoszy ==
 
−
W rzeźbie Karkonoszy wyróżnia się dwa grzbiety o przebiegu wschód-zachód oraz grzbiety południowe, tzw. „Rozsochy” o przebiegu południkowym. W północnej części leży Pogórze Karkonoskie oddzielone od Grzbietu Śląskiego Karkonoskim Padołem Śródgórskim.<br>
 
−
Główny Grzbiet Karkonoszy rozciąga się od Przełęczy Szklarskiej do Przełęczy Okraj; dzieli się na Grzbiet Śląski, Grzbiet Czarny i Grzbiet Kowarski. Biegnie nim granica polsko-czeska.<br>
 
−
Na południe od niego rozciąga się równoległy, nieco krótszy Czeski Grzbiet, przecięty w połowie długości przełomową doliną Łaby.
 
−
Poprzecznie do Głównego i Czeskiego Grzbietu biegną grzbiety południowe, zwane po czesku Krkonošské rozsochy. Są to, od zachodu: Vilémovská hornatina, Vlčí hřbet, Žalský hřbet i Černohorská hornatina, odchodzące na południe od Czeskiego Grzbietu. <br><br>
 
−
 
 
−
== Flora ==
 
−
Chociaż szata roślinna Karkonoszy została znacznie przekształcona przez działalność człowieka, należy do najbogatszych i najcenniejszych w całych Sudetach. Góry te, mimo niewielkiej wysokości, posiadają wyraźnie ukształtowane i zróżnicowane piętra roślinne. Ze względu na ostry klimat, położone są one nawet o kilkaset metrów niżej niż w innych górach wysokich (choćby Tatrach).<br>
 
−
Przeważnie im wyższe piętro, tym lepiej zachowana jest pierwotna przyroda, ale w Karkonoszach szczytowe i grzbietowe partie są łatwo dostępne i zostały już znacznie przekształcone przez człowieka. <br><br>
 
−
 
 
−
== Fauna ==
 
−
Fauna Karkonoszy obejmuje ponad 15 tysięcy gatunków bezkręgowców i 320 gatunków kręgowców, wśród tych ostatnich najwięcej jest ptaków (około 200 gatunków, w tym 150 gniazdujących) i ssaków (blisko 60 gatunków, w tym 19 nietoperzy), płazy i gady mają po 6 gatunków, a ryby zaledwie dwa gatunki (pstrąg potokowy i głowacz białopłetwy).<br><br>
 
−
<br>
 
−
{{góry sudety}}
 
 
<br>
 
<br>
 
[[Category:Góry w Polsce]]
 
[[Category:Góry w Polsce]]
−
<br>
 

Aktualna wersja na dzień 21:37, 11 mar 2022

250px
Kontynent Europa
Państwo Flaga-polski22px.png   Polska
Flaga-slowacja22px.png   Słowacja
Położenie Powiat Tatrzański
Powiat Poprad
Wysokość 2501 m n.p.m.
Pasmo Tatry, Karpaty
250px

Rysy – góra położona na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich. Ma trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy, znajdujący się w całości na terytorium Słowacji.
Wierzchołek północno-zachodni, przez który biegnie granica, stanowi najwyżej położony punkt Polski 2499 m i należy do Korony Europy.

Topografia[edytuj | edytuj kod]

Masyw Rysów posiada trzy wierzchołki. Na granicy polsko-słowackiej znajduje się średni co do wysokości wierzchołek północno-zachodni, którego różne pomiary dały wysokość od 2498,7 do 2499,6 m.
Wierzchołek ten jest najwyżej położonym punktem Polski.
Spośród klasycznych pomiarów geodezyjnych wykonanych dla tego wierzchołka najdokładniejsze przeprowadzono w roku 1988, kiedy metodą precyzyjnej niwelacji trygonometrycznej wyznaczono, niezależnie od strony polskiej oraz słowackiej, wysokość punktu geodezyjnego zlokalizowanego 60 cm poniżej szczytu.
Otrzymano wynik 2498,712 m od strony polskiej i 2498,724 m od strony słowackiej (różnica jedynie 1,2 cm) – a więc wysokość północno-zachodniego wierzchołka Rysów wynoszącą 2499,3 m.

Przyroda ożywiona[edytuj | edytuj kod]

Szczyt Rysów jest prawdziwym unikatem, jeśli chodzi o bogactwo flory.
Na wysokości 2483–2503 m występują tu jeszcze 63 gatunki roślin kwiatowych, głównie z grupy roślin alpejskich.
Z rzadkich roślin występują m.in. ukwap karpacki, skalnica odgiętolistna i wiechlina tatrzańska – gatunki w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach.
Na południowych zboczach przebywają kozice i świstaki. Na sam szczyt dochodzą lisy. Występuje tu również stale kilka gatunków ptaków i szereg gatunków niższych zwierząt: owadów i mięczaków.
W pobliżu wierzchołka po raz pierwszy odłowiono endemicznego pajęczaka Polonozercon tatrensis.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego żlebu widocznego w masywie góry (tzw. Rysy), ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha.
Nazwę utworzyli polscy górale i była ona w użyciu co najmniej od początków XIX w. „Skalne żleby albo rysy (Risse), wypełnione wiecznym śniegiem, sięgają od głównego grzbietu aż do powierzchni Czarnego Stawu” – pisał niemiecki turysta już w 1827 r.
Wkrótce Rysami określali polscy turyści całą grań, zamykająca kocioł Czarnego Stawu: „Rysy to jest grzbiet okalający Czarny Staw”; „Olbrzymie skały zwane Rysy (...) obstąpiły półkolem jezioro”; „Staw ten otoczony olbrzymimi skałami nazwanymi Rysy”; „Dzikie turnie Rysami zwane w krąg otaczają Czarny Staw”.
W połowie XIX w. turyści niemieckojęzyczni ze strony węgierskiej zaczęli używać dla szczytu nazwy Meeraugspitze, natomiast Polacy – w miarę rozwoju taternictwa i zagęszczania nazw poszczególnych formacji grzbietu – zawęzili stosowanie nazwy Rysy do najwyższego szczytu w grani. Podsumował to wkrótce Tytus Chałubiński: „Szczyt sterczący nad (...) Czarnym Stawem zowią zakopianie Rysami, węgierscy i niemieccy turyści Morskookim Szczytem (Meer-Augenspitze), Słowacy zaś Wagą”.


Źródło: „http://geodirectory-katalog.pl/index.php?title=Rysy&oldid=834”