Koźlarz Babka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 5 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 3: Linia 3:
 
<center>'''Koźlarz Babka'''</center>
 
<center>'''Koźlarz Babka'''</center>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" | [[Plik:Borowik-szlachetny.jpg|center|250px]]
+
| colspan="2" | [[Plik:Kozlarz-babka.jpg|center|250px]]
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
Linia 17: Linia 17:
 
|-
 
|-
 
|style="width: 50%" | Średnica Kapelusza
 
|style="width: 50%" | Średnica Kapelusza
−
| 6 do 25 cm.
+
| do 20 cm.
 
|-  
 
|-  
 
|style="width: 50%" | Trzon Wysokość
 
|style="width: 50%" | Trzon Wysokość
−
| 5 do 20 cm.
+
| do 17 cm.
 +
|-
 +
|style="width: 50%" | Trzon Grubość
 +
| do 3,5 cm.
 
|-  
 
|-  
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#33ffff;" |
 
    
 
    
 
|}
 
|}
−
'''Borowik Szlachetny''' – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych, potocznie nazywany '''prawdziwkiem'''. <br>
+
'''Koźlarz Babka''' – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych.  
−
Występuje w Ameryce Północnej, rzadziej w części centralnej i wschodniej kontynentu i w Europie. <br>
 
−
Ponadto został zawleczony do Nowej Zelandii i południowej Afryki. <br>
 
−
W Polsce często spotykany zwłaszcza w górach, rzadziej na niżu, zwykle rzadki w okolicach wielkich miast.<br>
 
−
Grzyb jadalny o szerokich zastosowaniach w kuchniach europejskich. Nadaje się do bezpośredniego spożycia, marynowania, suszenia i do wszelkich innych rodzajów przerobu.<br>
 
−
Jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym.  
 
 
<br>
 
<br>
 
==Budowa==
 
==Budowa==
 
'''Kapelusz'''<br>
 
'''Kapelusz'''<br>
−
Ma średnicę od 6 do 25 centymetrów. U młodych osobników jest zwykle barwy białej, później piaskowej. Z czasem staje się jasnobrązowy i ciemnobrązowy.<br>
+
Średnica dochodzi do 20 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty do poduszkowatego, u starszych – gładki.<br>  
−
Rzadko zdarza się, aby kapelusz borowika szlachetnego był barwy karminowej. Kształt kapelusza początkowo jest gładki i półkolisty, później bardziej wypukły, stare okazy są poduszkowato rozpostarte.<br>  
+
Przy wilgotnej pogodzie powierzchnia kapelusza jest śliska, lekko śluzowata. Barwa od jasnobrązowej do ciemnobrązowej.  
−
Powierzchnia kapelusza jest matowa, bywa pomarszczona, w czasie deszczu i u osobników starszych – staje się gładka i lepka.
 
−
<br><br>
 
−
'''Hymenofor'''<br>
 
−
Drobne, okrągławe na przekroju rurki o długości od 8 do 30 milimetrów. Dają się łatwo oddzielić od miąższu kapelusza.<br>
 
−
Pory i rurki u młodych owocników są zwykle barwy białej bądź kremowej. U osobników starszych są one żółtawooliwkowe, żółtozielone i oliwkowozielone.<br>
 
−
U nasady hymenofor jest zatokowo wycięty. Podstawki osiągają rozmiary 32–40 × 10–12 µm, maczugowate z 4 zarodnikami.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
'''Trzon'''<br>
 
'''Trzon'''<br>
−
Ma wysokość od 5 do 20 centymetrów, a grubość od 1,5 do 10 centymetrów. Jest koloru białego, szarobiaławego lub piaskowego.<br>
+
Grubość do 3,5 cm, wysokość do 17 cm. Pełny, cylindryczny, smukły, zwężający się w kierunku kapelusza.<br>  
−
U młodych osobników borowika szlachetnego trzon jest pękaty i głęboko osadzony w ziemi, później wydłuża się, staje się maczugowaty i baryłkowaty.<br>  
+
Biały, pokryty licznymi ciemnobrązowymi do czarnych kosmkami.  
−
Posiada delikatną siateczkę o białawym lub jasnobrązowym zabarwieniu, widoczną zwłaszcza w górnej części trzonu.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
'''Miąższ'''<br>
 
'''Miąższ'''<br>
−
Zwykle ma kolor biały, rzadziej kremowy lub piaskowy, pod skórą czerwonawobrązowy. U młodych osobników jest on twardy, a u starszych gąbczasty.<br>  
+
Biały do białokremowego, u podstawy może być białozielonkawy. Włóknisty, u młodych egzemplarzy jędrny, do miękkiego, wodnisty u starych.<br>  
−
Nie zmienia zabarwienia na powietrzu ani w trakcie krojenia. Zapach ma przyjemny, a smak opisywany jako orzechowy.
+
Uszkodzony nie zmienia barwy. Smak i zapach przyjemny, słaby.  
 
<br><br>
 
<br><br>
−
'''Zarodniki'''<br>
+
'''Rurki'''<br>
−
Mają 14–18 × 4,5–7 µm średnicy i mają wrzecionowaty kształt oraz gładką powierzchnię. Zwykle są barwy białej, ciemnooliwkowej lub oliwkowobrązowej.<br> Rozprzestrzeniane są przez ruchy powietrza.
+
Do 25 mm długości, głęboko wcięte przy trzonie. Barwa od białawej u młodych, do szarobrązowej u starszych egzemplarzy.<br>  
 +
Pory niemal okrągłe i drobne. Rurki uszkodzone nie zmieniają barwy.  
 
<br><br>
 
<br><br>
 
'''Siedlisko'''<br>
 
'''Siedlisko'''<br>
−
Borowik szlachetny występuje zarówno w lasach iglastych, liściastych, jak i mieszanych. Grzyb ten tworzy mikoryzę z licznymi gatunkami drzew, jednak głównie ze świerkami dlatego najobficiej występuje w górskich drzewostanach świerkowych.<br>  
+
Występuje na całej półkuli północnej. Na Półwyspie Skandynawskim sięga po 66o szerokości geograficznej.<br>  
−
Preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, w starszych drzewostanach iglastych ustępuje podgrzybowi brunatnemu. <br>
+
Na półkuli południowej podano jego występowanie tylko w Australii i Nowej Zelandii. <br>
−
Owocniki pojawiają się najczęściej i najliczniej w okresie od maja do listopada, zdarzają się także w grudniu.<br>  
+
W Europie Środkowej jest pospolity. Również w Polsce występuje pospolicie od lata do jesieni.<br>
−
Owocniki wyrastają pojedynczo, często w niewielkich grupach po kilka, bywa także, że tworzą kręgi.<br>
+
Rośnie na ziemi, w lasach liściastych oraz mieszanych, często także poza lasem. Rośnie wyłącznie pod brzozami, tworzy bowiem z nimi mikoryzę.  
−
Do prawidłowego rozwoju borowika szlachetnego potrzebne są nie tylko korzenie właściwego gatunku drzewa.<br>  
+
<br><br>
−
Na powierzchni kory tworzy on ryzomorfy – wyraźnie widoczne gołym okiem sznury grzybniowe, które rozchodzą się w glebie w różnych kierunkach i tworzą okazałe owocniki.<br>  
+
==Gatunki Podobne==
−
Jednak aby strzępki jego grzybni połączyły się z korzeniami drzew, w podłożu muszą się znajdować bakterie z rodzaju Pseudomonas.  
+
Dość często bywa mylony z podobnie wyglądającym goryczakiem żółciowym, który ma gorzki smak i jest niejadalny.<br>  
−
<br>
+
Podobny jest też koźlarz grabowy, ale rośnie on tylko pod grabami i jego miąższ po uszkodzeniu barwi się na kolor od brudnoróżowego do czarniawego.<br>  
−
==Siedlisko==
+
Również pod brzozami, ale na bardziej wilgotnych miejscach rośnie podobny koźlarz różnobarwny.<br>  
−
Borowik szlachetny występuje zarówno w lasach iglastych, liściastych, jak i mieszanych. Grzyb ten tworzy mikoryzę z licznymi gatunkami drzew, jednak głównie ze świerkami dlatego najobficiej występuje w górskich drzewostanach świerkowych.<br>  
+
Na wrzosowiskach występuje podobny, ale mający bardzo jasne, niemal białe ubarwienie koźlarz białawy.  
−
Preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, w starszych drzewostanach iglastych ustępuje podgrzybowi brunatnemu.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
{{grzyby jadalne w polsce}}
 
{{grzyby jadalne w polsce}}
 
<br>
 
<br>
 
[[Category:Grzyby w Polsce]]
 
[[Category:Grzyby w Polsce]]

Aktualna wersja na dzień 22:12, 26 sty 2023

Koźlarz Babka
Kozlarz-babka.jpg
Królestwo Grzyby
Rząd Borowikowce
Rodzina Borowikowate
Średnica Kapelusza do 20 cm.
Trzon Wysokość do 17 cm.
Trzon Grubość do 3,5 cm.

Koźlarz Babka – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych.

Budowa[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz
Średnica dochodzi do 20 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty do poduszkowatego, u starszych – gładki.
Przy wilgotnej pogodzie powierzchnia kapelusza jest śliska, lekko śluzowata. Barwa od jasnobrązowej do ciemnobrązowej.

Trzon
Grubość do 3,5 cm, wysokość do 17 cm. Pełny, cylindryczny, smukły, zwężający się w kierunku kapelusza.
Biały, pokryty licznymi ciemnobrązowymi do czarnych kosmkami.

Miąższ
Biały do białokremowego, u podstawy może być białozielonkawy. Włóknisty, u młodych egzemplarzy jędrny, do miękkiego, wodnisty u starych.
Uszkodzony nie zmienia barwy. Smak i zapach przyjemny, słaby.

Rurki
Do 25 mm długości, głęboko wcięte przy trzonie. Barwa od białawej u młodych, do szarobrązowej u starszych egzemplarzy.
Pory niemal okrągłe i drobne. Rurki uszkodzone nie zmieniają barwy.

Siedlisko
Występuje na całej półkuli północnej. Na Półwyspie Skandynawskim sięga po 66o szerokości geograficznej.
Na półkuli południowej podano jego występowanie tylko w Australii i Nowej Zelandii.
W Europie Środkowej jest pospolity. Również w Polsce występuje pospolicie od lata do jesieni.
Rośnie na ziemi, w lasach liściastych oraz mieszanych, często także poza lasem. Rośnie wyłącznie pod brzozami, tworzy bowiem z nimi mikoryzę.

Gatunki Podobne[edytuj | edytuj kod]

Dość często bywa mylony z podobnie wyglądającym goryczakiem żółciowym, który ma gorzki smak i jest niejadalny.
Podobny jest też koźlarz grabowy, ale rośnie on tylko pod grabami i jego miąższ po uszkodzeniu barwi się na kolor od brudnoróżowego do czarniawego.
Również pod brzozami, ale na bardziej wilgotnych miejscach rośnie podobny koźlarz różnobarwny.
Na wrzosowiskach występuje podobny, ale mający bardzo jasne, niemal białe ubarwienie koźlarz białawy.

Rodziny grzybów jadalnych w Polsce
Gąskowate: Gąska Zielonka.
Borowikowate: Borowik Szlachetny - Koźlarz Babka - Podgrzybek Brunatny - Podgrzybek Grubosiatkowany - Koźlarz Czerwony.
Maślakowate: Maślak Sitarz - Maślak Zwyczajny.
Gołąbkowate: Mleczaj Rydz.
Pieczarkowate: Czubajka Kania.
Kolczakowate: Pieprznik Jadalny.
Smardzowate: Smardz Jadalny.


Źródło: „http://geodirectory-katalog.pl/index.php?title=Koźlarz_Babka&oldid=5224”