Koźlarz Babka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 25: Linia 25:
 
    
 
    
 
|}
 
|}
−
'''Borowik Szlachetny''' – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych, potocznie nazywany '''prawdziwkiem'''. <br>
+
Koźlarz babka (Leccinum scabrum (Bull.) Gray) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].  
−
Występuje w Ameryce Północnej, rzadziej w części centralnej i wschodniej kontynentu i w Europie. <br>
 
−
Ponadto został zawleczony do Nowej Zelandii i południowej Afryki. <br>
 
−
W Polsce często spotykany zwłaszcza w górach, rzadziej na niżu, zwykle rzadki w okolicach wielkich miast.<br>
 
−
Grzyb jadalny o szerokich zastosowaniach w kuchniach europejskich. Nadaje się do bezpośredniego spożycia, marynowania, suszenia i do wszelkich innych rodzajów przerobu.<br>
 
−
Jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym.  
 
 
<br>
 
<br>
 
==Budowa==
 
==Budowa==
 
'''Kapelusz'''<br>
 
'''Kapelusz'''<br>
−
Ma średnicę od 6 do 25 centymetrów. U młodych osobników jest zwykle barwy białej, później piaskowej. Z czasem staje się jasnobrązowy i ciemnobrązowy.<br>
+
Średnica dochodzi do 20 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty do poduszkowatego, u starszych – gładki. Przy wilgotnej pogodzie powierzchnia kapelusza jest śliska, lekko śluzowata. Barwa od jasnobrązowej do ciemnobrązowej[4].  
−
Rzadko zdarza się, aby kapelusz borowika szlachetnego był barwy karminowej. Kształt kapelusza początkowo jest gładki i półkolisty, później bardziej wypukły, stare okazy są poduszkowato rozpostarte.<br>
 
−
Powierzchnia kapelusza jest matowa, bywa pomarszczona, w czasie deszczu i u osobników starszych – staje się gładka i lepka.
 
−
<br><br>
 
−
'''Hymenofor'''<br>
 
−
Drobne, okrągławe na przekroju rurki o długości od 8 do 30 milimetrów. Dają się łatwo oddzielić od miąższu kapelusza.<br>
 
−
Pory i rurki u młodych owocników są zwykle barwy białej bądź kremowej. U osobników starszych są one żółtawooliwkowe, żółtozielone i oliwkowozielone.<br>
 
−
U nasady hymenofor jest zatokowo wycięty. Podstawki osiągają rozmiary 32–40 × 10–12 µm, maczugowate z 4 zarodnikami.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
'''Trzon'''<br>
 
'''Trzon'''<br>
−
Ma wysokość od 5 do 20 centymetrów, a grubość od 1,5 do 10 centymetrów. Jest koloru białego, szarobiaławego lub piaskowego.<br>
+
Grubość do 3,5 cm, wysokość do 17 cm. Pełny, cylindryczny, smukły, zwężający się w kierunku kapelusza. Biały, pokryty licznymi ciemnobrązowymi do czarnych kosmkami[4].  
−
U młodych osobników borowika szlachetnego trzon jest pękaty i głęboko osadzony w ziemi, później wydłuża się, staje się maczugowaty i baryłkowaty.<br>
 
−
Posiada delikatną siateczkę o białawym lub jasnobrązowym zabarwieniu, widoczną zwłaszcza w górnej części trzonu.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
'''Miąższ'''<br>
 
'''Miąższ'''<br>
−
Zwykle ma kolor biały, rzadziej kremowy lub piaskowy, pod skórą czerwonawobrązowy. U młodych osobników jest on twardy, a u starszych gąbczasty.<br>
+
Biały do białokremowego, u podstawy może być białozielonkawy. Włóknisty, u młodych egzemplarzy jędrny, do miękkiego, wodnisty u starych. Uszkodzony nie zmienia barwy. Smak i zapach przyjemny, słaby[5].  
−
Nie zmienia zabarwienia na powietrzu ani w trakcie krojenia. Zapach ma przyjemny, a smak opisywany jako orzechowy.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
−
'''Zarodniki'''<br>
+
'''Rurki'''<br>
−
Mają 14–18 × 4,5–7 µm średnicy i mają wrzecionowaty kształt oraz gładką powierzchnię. Zwykle są barwy białej, ciemnooliwkowej lub oliwkowobrązowej.<br> Rozprzestrzeniane są przez ruchy powietrza.
+
Do 25 mm długości, głęboko wcięte przy trzonie. Barwa od białawej u młodych, do szarobrązowej u starszych egzemplarzy. Pory niemal okrągłe i drobne. Rurki uszkodzone nie zmieniają barwy.  
 
<br><br>
 
<br><br>
 
'''Siedlisko'''<br>
 
'''Siedlisko'''<br>
−
Borowik szlachetny występuje zarówno w lasach iglastych, liściastych, jak i mieszanych. Grzyb ten tworzy mikoryzę z licznymi gatunkami drzew, jednak głównie ze świerkami dlatego najobficiej występuje w górskich drzewostanach świerkowych.<br>
+
Występuje na całej półkuli północnej. Na Półwyspie Skandynawskim sięga po 66o szerokości geograficznej. Na półkuli południowej podano jego występowanie tylko w Australii i Nowej Zelandii[7]. W Europie Środkowej jest pospolity[8]. Również w Polsce występuje pospolicie od lata do jesieni.
−
Preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, w starszych drzewostanach iglastych ustępuje podgrzybowi brunatnemu. <br>
+
Rośnie na ziemi, w lasach liściastych oraz mieszanych, często także poza lasem. Rośnie wyłącznie pod brzozami, tworzy bowiem z nimi mikoryzę[6].  
−
Owocniki pojawiają się najczęściej i najliczniej w okresie od maja do listopada, zdarzają się także w grudniu.<br>
 
−
Owocniki wyrastają pojedynczo, często w niewielkich grupach po kilka, bywa także, że tworzą kręgi.<br>
 
−
Do prawidłowego rozwoju borowika szlachetnego potrzebne są nie tylko korzenie właściwego gatunku drzewa.<br>
 
−
Na powierzchni kory tworzy on ryzomorfy – wyraźnie widoczne gołym okiem sznury grzybniowe, które rozchodzą się w glebie w różnych kierunkach i tworzą okazałe owocniki.<br>
 
−
Jednak aby strzępki jego grzybni połączyły się z korzeniami drzew, w podłożu muszą się znajdować bakterie z rodzaju Pseudomonas.
 
−
<br>
 
−
==Siedlisko==
 
−
Borowik szlachetny występuje zarówno w lasach iglastych, liściastych, jak i mieszanych. Grzyb ten tworzy mikoryzę z licznymi gatunkami drzew, jednak głównie ze świerkami dlatego najobficiej występuje w górskich drzewostanach świerkowych.<br>
 
−
Preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, w starszych drzewostanach iglastych ustępuje podgrzybowi brunatnemu.
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
{{grzyby jadalne w polsce}}
 
{{grzyby jadalne w polsce}}
 
<br>
 
<br>
 
[[Category:Grzyby w Polsce]]
 
[[Category:Grzyby w Polsce]]

Wersja z 03:24, 23 kwi 2022

Koźlarz Babka
Kozlarz-babka.jpg
Królestwo Grzyby
Rząd Borowikowce
Rodzina Borowikowate
Średnica Kapelusza 6 do 25 cm.
Trzon Wysokość 5 do 20 cm.

Koźlarz babka (Leccinum scabrum (Bull.) Gray) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].

Budowa[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz
Średnica dochodzi do 20 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty do poduszkowatego, u starszych – gładki. Przy wilgotnej pogodzie powierzchnia kapelusza jest śliska, lekko śluzowata. Barwa od jasnobrązowej do ciemnobrązowej[4].

Trzon
Grubość do 3,5 cm, wysokość do 17 cm. Pełny, cylindryczny, smukły, zwężający się w kierunku kapelusza. Biały, pokryty licznymi ciemnobrązowymi do czarnych kosmkami[4].

Miąższ
Biały do białokremowego, u podstawy może być białozielonkawy. Włóknisty, u młodych egzemplarzy jędrny, do miękkiego, wodnisty u starych. Uszkodzony nie zmienia barwy. Smak i zapach przyjemny, słaby[5].

Rurki
Do 25 mm długości, głęboko wcięte przy trzonie. Barwa od białawej u młodych, do szarobrązowej u starszych egzemplarzy. Pory niemal okrągłe i drobne. Rurki uszkodzone nie zmieniają barwy.

Siedlisko
Występuje na całej półkuli północnej. Na Półwyspie Skandynawskim sięga po 66o szerokości geograficznej. Na półkuli południowej podano jego występowanie tylko w Australii i Nowej Zelandii[7]. W Europie Środkowej jest pospolity[8]. Również w Polsce występuje pospolicie od lata do jesieni. Rośnie na ziemi, w lasach liściastych oraz mieszanych, często także poza lasem. Rośnie wyłącznie pod brzozami, tworzy bowiem z nimi mikoryzę[6].

Rodziny grzybów jadalnych w Polsce
Gąskowate: Gąska Zielonka.
Borowikowate: Borowik Szlachetny - Koźlarz Babka - Podgrzybek Brunatny - Podgrzybek Grubosiatkowany - Koźlarz Czerwony.
Maślakowate: Maślak Sitarz - Maślak Zwyczajny.
Gołąbkowate: Mleczaj Rydz.
Pieczarkowate: Czubajka Kania.
Kolczakowate: Pieprznik Jadalny.
Smardzowate: Smardz Jadalny.


Źródło: „http://geodirectory-katalog.pl/index.php?title=Koźlarz_Babka&oldid=1518”