Jałowiec Sabiński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(Utworzono nową stronę "{| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;" | colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" | <center>'''Jałowiec Pospolity'''</center> |-...")
 
 
(Nie pokazano 8 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
{| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;"
 
{| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;"
 
| colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" |
−
<center>'''Jałowiec Pospolity'''</center>
+
<center>'''Jałowiec Sabiński'''</center>
 
|-
 
|-
−
| colspan="2" | [[Plik:Jałowiec-pospolity.jpg|center|250px]]
+
| colspan="2" | [[Plik:Jalowiec-sabinski.jpg|center|250px]]
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" |
Linia 11: Linia 11:
 
|-
 
|-
 
|style="width: 50%" | Rząd
 
|style="width: 50%" | Rząd
−
| [https://pl.wikipedia.org/wiki/Cyprysowce Cyprysowce]
+
| [[Cyprysowce]]
 
|-
 
|-
 
|style="width: 50%" | Rodzina
 
|style="width: 50%" | Rodzina
−
| [https://pl.wikipedia.org/wiki/Cyprysowate Cyprysowate]
+
| [[Cyprysowate]]
 
|-
 
|-
−
|style="width: 50%" | Gatunek
 
−
| Jałowiec Pospolity
 
−
|-
 
 
|style="width: 50%" | Wysokość
 
|style="width: 50%" | Wysokość
−
| do 11 m.
+
| Płożący
 
|-  
 
|-  
 
| colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" |
 
| colspan="3" style="background-color:#BDB76B;" |
 
    
 
    
 
|}
 
|}
−
Jałowiec Pospolity – gatunek zawsze zielonego krzewu, rzadko niskiego drzewa, należący do rodziny cyprysowatych. Występuje na półkuli północnej od obszaru okołobiegunowego po góry południowej Europy, Azji i Ameryki Północnej.<br>
+
'''Jałowiec Sabiński''', jałowiec sawina – gatunek krzewu iglastego należący do rodziny [[Cyprysowate|cyprysowatych]]. Znany też pod nazwą jałowiec sabina. Rośnie na obszarach górskich w [[Euroazja|Eurazji]]. Zawiera trujący sabinol o nieprzyjemnym zapachu wyczuwalnym po roztarciu gałązek. Często jest uprawiany jako roślina ozdobna.  
−
W Polsce jest to gatunek rozpowszechniony. Rośnie na bardzo różnych siedliskach – od bagien, poprzez lasy, po murawy, odłogi i tereny skaliste.<br>
 
−
Jest to też gatunek bardzo zmienny – euroazjatycka odmiana typowa osiąga do kilkunastu metrów wysokości, podczas gdy pozostałe odmiany płożą się lub podnoszą, osiągając niewielką wysokość.<br>
 
−
Jałowiec pospolity ma wszechstronne znaczenie użytkowe i odgrywał istotną rolę w kulturze ludzkiej, także jako roślina magiczna. Wykorzystywany jest m.in. jako roślina lecznicza, jadalna, olejkodajna, barwierska.<br>
 
−
Często uprawiany jest jako krzew ozdobny. W środowisku naturalnym odgrywa istotną rolę biocenotyczną.  
 
 
<br>
 
<br>
 
==Morfologia==
 
==Morfologia==
−
<br>
 
 
'''Pokrój'''<br>
 
'''Pokrój'''<br>
−
Zawsze zielony, powoli rosnący, od nasady rozgałęziony krzew o kolumnowej, niekiedy także płasko rozpostartej formie wzrostu.<br>
+
Płożący się nisko po ziemi, silnie rozrastający się wszerz [[krzew]]. Pędy niemal okrągłe na przekroju, rozgałęzione miotełkowato.
−
Występuje również jako małe drzewo, zazwyczaj o wielu pniach, z wąsko piramidalną koroną. Osiąga wysokość zwykle do 11 m.<br>
 
−
Obecnie najgrubszy znany w Polsce jałowiec ma obwód 134 cm w pierśnicy. Młode pędy są trójkanciaste, gładkie z wąskimi podłużnymi listewkami.<br>
 
−
Co charakterystyczne dla jałowców – rozgałęziają się w różnych kierunkach, a nie w jednej płaszczyźnie jak u innych przedstawicieli cyprysowatych.
 
 
<br>
 
<br>
−
'''Liście'''<br>
+
'''[[Liść|Liście]]'''<br>
−
Występują tylko szpilkowate, a więc w postaci juwenilnej – brak dojrzałych liści w postaci łusek, jak u innych cyprysowatych.<br>
+
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście łuskowate trójkątnie-jajowate, przylegające do gałązek, tępe. Mają długość 1–3 mm i zachodzą na siebie dachówkowato. Liście igiełkowate tylko na młodych pędach, osiągają do 4 mm długości.
−
Liście wyrastają po trzy w okółku i utrzymują się na pędach przez trzy lata. Są wąskolancetowate, sztywne i kłujące, o długości od 5 do 12, rzadko do 15 mm i szerokości 1–2 mm.<br>
 
−
Mają kolor szarozielony, z wierzchu z szerokim białym paskiem, czasem z wąską, zieloną linią biegnącą środkiem liścia i z zielonymi wąskimi paskami wzdłuż brzegów. Na dolnej stronie liść wypukły, na grzbiecie często z bruzdką. Zaostrzone łuski w pąkach mają ok. 3 mm długości.
 
 
<br>
 
<br>
−
'''Kwiaty'''<br>
+
'''[[Szyszka|Szyszki]]'''<br>
−
Rozdzielnopłciowe, a całe rośliny zwykle dwupienne. Pojawiają się jesienią w pachwinach liści z okółków w środkowej części ostatniego przyrostu rocznego.<br> Kwiatostany męskie rozwijają się pojedynczo, corocznie i w ciągu roku odpadają.<br>
+
Wykształcają się jako szyszkojagody. Zawierają dwa nasiona. Wyrastają na haczykowato zagiętej szypułce, dojrzałe są czarne.
−
Osiągają ok. 8 mm długości i składają się z 2–9 okółków pręcików. Kwiatostany żeńskie są kulistawe, za młodu zielone i o długości ok. 2 mm.<br>
 
−
Po zapyleniu i dojrzeniu nasion osiągają od 5 do 10 mm długości. U nasady wsparte są kilkoma drobnymi, trwałymi i płonnymi łuskami.<br>
 
−
Łusek tworzących właściwy kwiatostan jest od 3 do 16. Nie drewnieją one jak u wielu innych nagonasiennych, lecz pozostają mięsiste i złączone tworząc szyszkojagodę.<br>
 
−
Po dojrzeniu ma ona kolor czarny z niebieskim nalotem. Na górnej powierzchni znajdują się trzy szwy z wystającymi i odwiniętymi końcówkami łusek.<br>
 
−
Zalążki rozwijające się w nasiona umieszczone są pojedynczo na najwyższych łuskach (zwanymi nasiennymi). Jest ich zwykle od 1 do 3, rzadko do 6 i tyle też w szyszkojagodach powstaje nasion.
 
 
<br>
 
<br>
−
'''Kora'''<br>
+
 
−
Cienka, początkowo gładka czerwonawo brunatna, później szarobrunatna popękana wzdłużnie, odpadająca w postaci długich pasm.
+
==Rozmieszczenie==
 +
Jego ojczyzną są góry południowej [[Europa|Europy]] oraz [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]], [[Azja Środkowa|Azji Środkowej]] i Kaukazu, a także [[Afryka Północna]].
 +
W [[Polska|Polsce]] roślina bardzo rzadka na naturalnych stanowiskach. Gatunek rósł na czterech stanowiskach w Pieninach na Facimiechu, Głowie Cukru, Sokolicy i Bystrzyku. W 2008 jego potwierdzone stanowiska znajdowały się tylko w Pieninach Centralnych: na skałach Facimiecha, Głowy Cukru i Piecków.  
 
<br>
 
<br>
  
−
==Nazewnictwo==
+
==Biologia i ekologia==
−
Jałowiec pospolity nosi wiele nazw ludowych i regionalnych. W gwarze warmińskiej i mazurskiej oraz przez Kaszubów określany jest mianem „kadyk”, co jest wywodzone od pruskiego kadegis. Na Kaszubach określany jest też mianem jiglëna, jałówc i jałówz, na Pomorzu zwano go brzewik, na Wileńszczyźnie jadłowiec.<br>  
+
Krzew, nanofanerofit. W [[Polska|Polsce]] występuje jako relikt trzeciorzędowy. Rośnie w szczelinach skał wapiennych na nasłonecznionych, trudno dostępnych, południowych stokach. Szyszkojagody dojrzewają w drugim roku. Największą zdolność kiełkowania uzyskują po ciepło-chłodnej stratyfikacji i podsuszeniu. Charakterystyczny dla jałowca sabińskiego jest silny i nieprzyjemny zapach spowodowany obecnością sabinolu. Liczba chromosomów 2n = 22.<br>
−
Poza tym w Polsce używano nazw: cedr, jagłowiec, jelowiec, jałycie, jiglena, jiglina, jałowić i jodłowiec.<br>
+
Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Powoduje mdłości, pobudzenie, zaburzenia rytmu serca, duszności, skurcze macicy i paraliż układu nerwowego. Już 6 kropli olejku z tego jałowca uważane jest za dawkę śmiertelną.
−
W licznych dokumentach pisanych od XVI wieku dominuje jednak nazwa jałowiec. Dwuczłonowa nazwa przyjęta później dla określenia tego tylko gatunku pojawiła się po raz pierwszy w pracy Szymona Pisulewskiego z 1841 pt. Gromady przyrodzone królestwa roślinnego, podczas gdy zwyczajowa nazwa gatunku odniesiona została do całego rodzaju Juniperus.<br>
 
−
Nazwa polska wywodzić się ma od lichych, czyli jałowych nieużytków i pastwisk, na których jałowiec często rośnie.<br>
 
 
<br><br>
 
<br><br>
 
{{Krzewy iglaste i liściaste}}
 
{{Krzewy iglaste i liściaste}}
−
[[Category:Drzewa w Polsce]]
+
[[Category:Krzewy w Polsce]]

Aktualna wersja na dzień 11:12, 25 lis 2022

Jałowiec Sabiński
Jalowiec-sabinski.jpg
Królestwo Rośliny
Rząd Cyprysowce
Rodzina Cyprysowate
Wysokość Płożący

Jałowiec Sabiński, jałowiec sawina – gatunek krzewu iglastego należący do rodziny cyprysowatych. Znany też pod nazwą jałowiec sabina. Rośnie na obszarach górskich w Eurazji. Zawiera trujący sabinol o nieprzyjemnym zapachu wyczuwalnym po roztarciu gałązek. Często jest uprawiany jako roślina ozdobna.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Płożący się nisko po ziemi, silnie rozrastający się wszerz krzew. Pędy niemal okrągłe na przekroju, rozgałęzione miotełkowato.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście łuskowate trójkątnie-jajowate, przylegające do gałązek, tępe. Mają długość 1–3 mm i zachodzą na siebie dachówkowato. Liście igiełkowate tylko na młodych pędach, osiągają do 4 mm długości.
Szyszki
Wykształcają się jako szyszkojagody. Zawierają dwa nasiona. Wyrastają na haczykowato zagiętej szypułce, dojrzałe są czarne.

Rozmieszczenie[edytuj | edytuj kod]

Jego ojczyzną są góry południowej Europy oraz Azji Mniejszej, Azji Środkowej i Kaukazu, a także Afryka Północna. W Polsce roślina bardzo rzadka na naturalnych stanowiskach. Gatunek rósł na czterech stanowiskach w Pieninach na Facimiechu, Głowie Cukru, Sokolicy i Bystrzyku. W 2008 jego potwierdzone stanowiska znajdowały się tylko w Pieninach Centralnych: na skałach Facimiecha, Głowy Cukru i Piecków.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Krzew, nanofanerofit. W Polsce występuje jako relikt trzeciorzędowy. Rośnie w szczelinach skał wapiennych na nasłonecznionych, trudno dostępnych, południowych stokach. Szyszkojagody dojrzewają w drugim roku. Największą zdolność kiełkowania uzyskują po ciepło-chłodnej stratyfikacji i podsuszeniu. Charakterystyczny dla jałowca sabińskiego jest silny i nieprzyjemny zapach spowodowany obecnością sabinolu. Liczba chromosomów 2n = 22.
Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Powoduje mdłości, pobudzenie, zaburzenia rytmu serca, duszności, skurcze macicy i paraliż układu nerwowego. Już 6 kropli olejku z tego jałowca uważane jest za dawkę śmiertelną.

Źródło: „http://geodirectory-katalog.pl/index.php?title=Jałowiec_Sabiński&oldid=4900”