Jaszczurka Zwinka

Jaszczurka Zwinka
Królestwo	Zwierzęta
Gromada	Zauropsydy
Rząd	Łuskonośne
Rodzina	Jaszczurkowate
Gatunek	Jaszczurka Zwinka
Długość ciała	od 20 cm do 23,5 cm
Masa ciała

Jaszczurka Zwinka – gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurkowatych. Występuje niemal w całej Europie, w tym na terenie całej Polski i jest najczęściej występującym gadem na terenie kraju.

Występowanie

Zwinka występuje na większości kontynentu europejskiego poza jego południowymi i zachodnimi krańcami.
Na zachodzie granicą jej zasięgu jest środkowa Francja. Na północy spotkać ją można nawet w środkowej części Półwyspu Skandynawskiego, jest nieliczna w Wielkiej Brytanii.
Wschodnia granica zasięgu biegnie przez środkową Rosję. Gatunek występuje również w Turcji. Brak jej we Włoszech, Hiszpanii, południowo-zachodniej Francji oraz na Półwyspie Bałkańskim.
W Polsce jest spotykana do 1200 m n.p.m., zwykle jednak mniej, do 900 m.
W Polsce poza dwoma podgatunkami stwierdzono także podgatunek L. a. chersonensis, który występuje po północno-wschodniej części Polski.
Zwinka preferuje siedliska nizinne. Najczęściej można ją spotkać na murawach, terenach kamienistych, rumowiskach skalnych, zasiedla też siedliska ruderalne i ogrody działkowe, parki, wrzosowiska, nasypy kolejowe, zakrzaczone i zadrzewione łąki.
Stwierdzana jest w lasach sosnowych, mieszanych i na innych terenach położonych blisko muraw.

Morfologia

Maksymalna długość ciała samca z nieuszkodzonym ogonem w Polsce dochodzi od 20 cm do 23,5 cm, ale w Europie wschodniej dochodzi nawet do 28 cm. Długość tułowia i głowy bez ogona wynosi około 11 cm.
Jaszczurka zwinka jest jednym z czterech gatunków jaszczurek występujących na terenie Polski. Jest też jedną z najbarwniejszych w kraju.
Jej masywne ciało pokrywają ściśle do siebie przylegające łuski. Na grzbiecie są one mniejsze i szorstkie, brzuch zaś pokrywają większe i gładkie.
Na głowie ma regularnie ułożone tarczki. Głowa jest krótsza, lecz większa niż u jaszczurki żyworódki.
Jej ogon jest nieco dłuższy od tułowia, ale i tak jest krótszy niż u innych jaszczurek. W sytuacji zagrożenia zostaje odrzucony dla odwrócenia uwagi drapieżnika, zachowanie to nazywane jest autotomią. Z czasem ogon odrasta do pierwotnej długości.
Kończyny jaszczurki są silnie umięśnione, a palce długie, zakończone pazurkami.
Samca można odróżnić po zielonkawym podbrzuszu, czasem nakrapianym drobnymi plamkami, podczas gdy samica ma szary lub kremowy spód ciała. W okresie godowym, czyli w maju, samce przybierają intensywną zieloną barwę. Ubarwienie tych gadów jest bardzo różne.

Ekologia

Najczęstszym łupem tego gada padają bezkręgowce. W skład diety wchodzą pająki, owady, wije oraz ślimaki.
Zdarza się również, że jaszczurka pożywia się gąsienicami, stonogami, dżdżownicami oraz małymi żabami.
Czasem zwinka staje się kanibalem i pożera młode własnego gatunku, bądź innych jaszczurek.
Małe ofiary połyka, większe zaś chwyta pyskiem i energicznie nimi potrząsa, bądź uderza nimi o ziemię.
Jaszczurki te są aktywne za dnia. Lubią wygrzewać się rankiem na słońcu, co zwierzętom zmiennocieplnym jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Wygrzewają się rano, by po południu polować w niskiej trawie. Gdy temperatura przekracza 40 °C, chowają się do wykopanych przez siebie norek.
Wieczorem wracają do swoich kryjówek, gdzie spędzają noc. Są terytorialne, bronią terytoriów, na których spędzają czasem całe życie.
Gady te kopią nory długie na prawie 8 m, najczęściej pod krzewami. Jaszczurki co kilka tygodni zmieniają nory, aby uchronić się przed niebezpieczeństwami.

Rozród

Okres godowy trwa od kwietnia do czerwca, z największą intensywnością w maju. W tym okresie samce przybierają jaskrawozielone barwy i toczą walki w obecności samic, o prawo do kopulacji.
Walka polega na łapaniu się za gardła, pyski lub inne części ciała, i próbowaniu swoich sił. W przeciwieństwie do samic samce są bardzo agresywne.
Intensywne kolory mają pokazać, że samiec jest zdrowy i gotowy do przekazania swoich genów. W okresie godów praktykuje poligamię, łączy się z jak największą liczbą samic.
Przed współżyciem samiec podgryza samicę w okolicy nasady ogona i boków ciała. Po kilku tygodniach samica, wykopawszy norkę, składa w niej od 5 do 15, maksymalnie 18 jaj.
Do ich wyklucia się konieczne jest zachowanie odpowiedniej wilgotności. Jak u większości gadów samica nie zajmuje się młodymi.
Małe jaszczurki wylęgają się po około 6–8 tygodniach, na przełomie sierpnia i września, i mają ok. 5,5–6,5 cm długości.
Są jednolicie brązowe z licznymi małymi plamkami po bokach ciała.

Gady w Polsce

---

Rodzina Żółwie Błotne:

Żółw Błotny - Żółw ozdobny.

Rodzina Jaszczurkowate:

Jaszczurka Zwinka - Jaszczurka Zielona - Jaszczurka Żyworodna - Jaszczurka Murowa.

Rodzina Padalcowate:

Padalec Zwyczajny - Padalec Kolchidzki.

Rodzina Połozowate:

Zaskroniec Zwyczajny - Zaskroniec Rybołów - Wąż Eskulapa - Gniewosz Plamisty.

Rodzina Żmijowate:

Żmija Zygzakowata.