Jaszczurka żyworodna, żyworódka – gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurek właściwych. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Zootoca.
Jaszczurka żyworodna nie należy do dużych gadów – osiąga długość do 14 lub 16 cm. Około 9,5 cm przypada na ogon.
Ubarwienie jest zwykle brunatne, ciemnobrązowe, jasnobrązowe, szarobrązowe, szare. Plamki i kropki tworzące wstęgi.
Smugi są ciemniejsze od tła, podczas gdy plamki zarówno ciemne, jak i żółtawe. Ciemna podłużna pręga biegnie pośrodkowo.
Niekiedy nie jest ona ciągła, ale tworzona przez drobniejsze plamy. Obok niej leżą plamki barwy jasnej lub ciemnej, porozrzucane nieregularnie albo regularnie ułożone.
Inaczej wygląda brzuszna strona ciała. W przeciwieństwie do grzbietowej wykazuje ona dymorfizm płciowy w barwie. Mianowicie u samic zabarwiona jest na biało, żółtawo, szaro lub pomarańczowo, nieraz z nieznacznym plamkowaniem.
U samców natomiast brzuszna powierzchnia ciała przyjmuje kolor pomarańczowożółty. Przybierając barwy od żółci do pomarańczu, a nawet barwy pomarańczowoczerwonej, w porze godowej pokrywa się on dodatkowo czarnym deseniem.
Głowę zwierzęcia zdobią wyraźne tarczki. Okolica skroniowa, w odróżnieniu od innych jaszczurek polskich, wytwarza drobne łuseczki, a nie tarczki. Grzbiet pokrywają drobne łuski z kilkami.
Jaszczurka żyworodna prowadzi dzienny tryb życia.
Gody w Europie Środkowej zaczynają się niekiedy pod koniec kwietnia, w maju lub na początku czerwca.
Jaszczurka żyworodna rozmnaża się właściwie nie przez żyworodność, ale przez jajożyworodność, choć niektóre źródła określają ją jako żyworodna.
Ciąża trwa 3 miesiące. Gdy się kończy, w lipcu czy raczej[5] w sierpniu matka wydaje na świat od kilku do kilkunastu młodych.
Ich liczba mieści się zwykle w przedziale od 3 do 11.
W chwili składania jaj młode jaszczurki rozrywają ich osłonki. Poza wielkością nie różnią się znacząco od osobników dorosłych.
Pożywienie jaszczurki żyworodnej stanowią owady, dżdżownicowate, ślimaki nagie, pająki, wije, stonogi i inne bezkręgowce.
Zasiedla środowiska bardzo zróżnicowane, w tym wilgotne. Można tu wymienić wilgotne łąki, torfowiska, zwłaszcza wysokie.
Wedle innych źródeł żyje przede wszystkim w lasach. Żyje też w wilgotnych, najlepiej widnych lasach, na skrajach cienistych lasów, na małych słabo nasłonecznionych polankach, często nad wodami, na brzegach lasów, na wilgotnych terenach porosłych roślinnością krzewiastą, na zakrzewionych skarpach, na łąkach i innych terenach trawiastych, w okolicach strumieni, zwłaszcza silnie zarosłych.
