Góry Bystrzyckie


250px

Kontynent	Europa
Państwo	Polska Czechy
Województwo	dolnośląskie
Najwyższy Szczyt	Sasanka 985 m n.p.m.
Długość	40 km
Powierzchnia

250px

Góry Bystrzyckie – rozległy, słabo zróżnicowany masyw górski w Sudetach Środkowych. Administracyjnie Góry Bystrzyckie położone są w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim.
Od północy Góry Bystrzyckie sąsiadują z Górami Stołowymi i Obniżeniem Dusznickim, od zachodu z Górami Orlickimi, oddzielone od nich dolinami Bystrzycy Dusznickiej i Dzikiej Orlicy – ta ostatnia odgranicza Góry Bystrzyckie także od południowego zachodu.
Wschodnią granicę wyznacza Rów Górnej Nysy, ku któremu góry opadają wyraźnym uskokiem tektonicznym, granicząc z Wysoczyzną Łomnicy, Obniżeniem Bystrzycy Kłodzkiej i Wysoczyzną Międzylesia.
Większość obszaru pasma leży na terenie Polski, na teren Czech przechodzi jedynie mały skrawek w południowej części .
Według czeskich geografów Góry Bystrzyckie kończą się na granicy państwowej i nie przechodzą na obszar Czech, a ich kontynuację stanowią Góry Orlickie, a dokładniej Mladkovská vrchovina.
Góry Bystrzyckie wyróżniają się dużą lesistością. Teren jest bardzo słabo zaludniony i ze względu na trudne warunki ciągle wyludniający się w wyniku procesu zanikania wsi.
Małe urozmaicenie rzeźby terenu, znaczne zalesienie i słaba baza noclegowa powodują, że Góry Bystrzyckie nie są popularnym regionem turystycznym.
Są one atrakcyjne dla wytrwałych piechurów i rowerzystów górskich poszukujących miejsc wolnych od masowej turystyki.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Gór Bystrzyckich pochodzi od nazwy rzeki (i miasta) Bystrzyca. Bezsprzecznie etymologię da się wyprowadzić od ogólnosłowiańskiego przymiotnika bystry.
Dodatkowym problemem jest, że nazwa miejscowa Bystrzyca jest bardzo popularna i chętnie nazywano tak liczne górskie rzeczki o wartkim nurcie.
W samych Górach Bystrzyckich mamy dwie rzeki o nazwie Bystrzyca, obie są lewobrzeżnymi dopływami Nysy Kłodzkiej. Jedna z nich, Bystrzyca Dusznicka bierze początek w Zieleńcu, oddziela północną część Gór Bystrzyckich od Gór Orlickich, płynie przez Duszniki-Zdrój, Szczytną i Polanicę-Zdrój i wpada do Nysy Kłodzkiej.
Druga Bystrzyca, czasem nazywana dla odróżnienia Bystrzycą Łomnicką (niem. Kressen Bach Weistritz), ma swoje źródła na Zbójnickiej Górze i oddziela główny grzbiet Gór Bystrzyckich od masywu Łomnickiej Równi, następnie płynie przez wsie Młoty, Wójtowice, Nowa Bystrzyca i Stara Bystrzyca, a w Bystrzycy Kłodzkiej uchodzi do Nysy Kłodzkiej.

Rzeźba Terenu[edytuj | edytuj kod]

Góry Bystrzyckie rozciągają z północnego zachodu na południowy wschód, od Obniżenia Dusznickiego po Przełęcz Międzyleską (534 m n.p.m.) na długości ok. 40 km.
Przełęcz Spalona (811 m n.p.m.) dzieli te góry na dwie nierówne części: północną i południową. Część północna to rozległe stoliwo górskie ze słabo wyróżniającymi się kulminacjami Łomnickiej Równi (890 m n.p.m.) i Smolnej (865 m n.p.m.), rozcięte doliną Bystrzycy Łomnickiej na dwie równoległe części. Masyw Łomnickiej Równi opada stromo ku Wysoczyźnie Łomnicy.
W części południowej – tworzącej wyraźny grzbiet górski, poprzecinany poprzecznymi dolinami rzek, wznosi się najwyższy szczyt gór – Sasanka (985 m n.p.m.) w masywie Jagodnej (977 m n.p.m., która błędnie jest podawana za najwyższy szczyt).
Na południe od niej grzbiet, podzielony obniżeniami rozpada się na wyspowe masywy, Gniewosza (853 m n.p.m.) i Czerńca (891 m n.p.m.), u podnóża którego znajduje się jedyna w Górach Bystrzyckich jaskinia krasowa – Solna Jama.
Dalej na południe Góry Bystrzyckie łagodnie opadają w kierunku Przełęczy Międzyleskiej (534 m n.p.m.). W południowej części Gór Bystrzyckich wznoszą się szczyty: Kamyk (721 m n.p.m.), Bochniak (713 m n.p.m.), Graniczny Wierch (711 m n.p.m.) oraz Kamieńczyk (702 m n.p.m.).
Od wschodu masywy Jagodnej, Gniewosza i Czerńca opadają stromo do kotlinowatego obniżenia, w którym położone są Wyszki, Ponikwa i Poręba. Obniżenie to od Rowu Górnej Nysy oddziela Wyszkowski Grzbiet.

Szczyty[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymieniono szczyty w tym masywie górskim o wysokości większej niż 800 m n.p.m.

Anielska Kopa 871 m n.p.m.
Biesiec 833 m n.p.m.
Czerniec 891 m n.p.m.
Jagodna 977 m n.p.m.
Łomnicka Równia 898 m n.p.m.
Sasanka 985 m n.p.m.
Smolna 865 m n.p.m.
Ubocze 812 m n.p.m.
Wolarz 852 m n.p.m.
Wójtowska Równia 842 m n.p.m.
Zbójnicka Góra 828 m n.p.m.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze ślady bytności człowieka na tym terenie datowane są na epokę kamienną.
Tereny te przez stulecia stanowiły strefę pograniczną, należącą do hrabstwa kłodzkiego, początkowo między Czechami a Śląskiem, a następnie między monarchiami niemiecką a austriacką. Do XVI wieku granica zachodnia hrabstwa kłodzkiego biegła głównym grzbietem Gór Bystrzyckich, w 1589 roku przesunięto ją na nurt Dzikiej Orlicy, co spowodowało nasiloną kolonizację doliny i rozwinięcie istniejącego tam ciągu osadniczego.
Stałe i zwarte osadnictwo wiejskie wkroczyło na teren Gór Bystrzyckich stosunkowo późno, ze względu na niekorzystne warunki klimatyczne, trudne warunki uprawy i pierwotne zalesienie.
Odlesienie wyższych partii Gór Bystrzyckich postępowało na większą skalę dopiero w XVI-XIX w. w związku z intensyfikacją gospodarki leśnej i postępującą ich kolonizacją.
Również rozwój małego przemysłu wiejskiego (szklarstwo, hutnictwo, papiernictwo) oraz górnictwa żelaza, które potrzebowały znacznych ilości drewna spowodował znaczne odlesienia, miejscami wręcz rabunkową gospodarkę leśną. W XVI w. zaczęła się, trwająca aż do XIX w.
kolonizacja terenów górskich tej części Sudetów ludnością niemieckojęzyczną, napływającą zarówno z terenów Śląska, hrabstwa kłodzkiego, jak i dalszych obszarów Sudetów Zachodnich.
Po zaprzestaniu wyrębów na wielką skalę w Sudetach Zachodnich (głównie w Karkonoszach), część osadników związanych z pracą w lesie przeniosła się na teren Gór Orlickich i Bystrzyckich. Część tych osadników pochodziła z przedgórza i pogórza Alp.
Po przejęciu tego obszaru przez państwo polskie w 1945 jego dotychczasowa ludność została w całości wysiedlona do Niemiec.

Góry Sudety

Sudety Zachodnie:

Góry Łużyckie - Grzbiet Jesztedzki - Kotlina Liberecka - Góry Izerskie - Góry Kaczawskie - Kotlina Jeleniogórska - Karkonosze - Rudawy Janowickie - Pogórze Karkonoskie.

Sudety Środkowe: