Góry Bardzkie
| Kontynent | Europa | ||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | dolnośląskie | ||
| Najwyższy Szczyt | Szeroka Góra 765 m n.p.m. | ||
| Długość | 20 km | ||
| Powierzchnia | ok. 200 km² | ||
Góry Bardzkie – pasmo górskie w Sudetach; najdalej wysunięte na wschód w Sudetach Środkowych.
Długie na 20 km i szerokie od 6 do 10 km góry ciągną się od Przełęczy Srebrnej na północnym zachodzie po Przełęcz Kłodzką na południowym wschodzie.
Na północnym wschodzie opadają wyraźnym uskokiem brzeżnym ku Przedgórzu Sudeckiemu, a na południowym zachodzie przechodzą łagodnie w obniżenie Kotliny Kłodzkiej.
Na północnym zachodzie graniczą z Górami Sowimi, a na południowym wschodzie z Górami Złotymi. Całe pasmo o powierzchni ok. 200 km² rozdzielone jest antecedentnym przełomem Nysy Kłodzkiej – Przełomem Bardzkim – na dwie części:
Grzbiet Zachodni i Grzbiet Wschodni.
Grzbiet Zachodni ma kształt szerokiego i niezbyt wysokiego masywu, najwyższą kulminację stanowi Kortunał (676 m n.p.m.).
Grzbiet Wschodni jest wyższy i ma kształt pojedynczego, ostro zarysowanego pasma, najwyższą kulminację tworzy tu Szeroka Góra (765 m n.p.m.) i Kłodzka Góra (757 m n.p.m.) – które w linii prostej są oddalone zaledwie o 450 m, a dzieli je przełęcz pod Kłodzką Górą, będąca węzłem szlaków – i Ostra Góra (752 m n.p.m.).
Na południe od Grzbietu Zachodniego znajduje się Obniżenie Łącznej oraz Garb Golińca – zbudowane z innych skał niż właściwe Góry Bardzkie. W północno-wschodniej części Wschodniego Grzbietu można wyróżnić kotlinowate Obniżenie Laskówki.
Góry Bardzkie są orograficznym przedłużeniem Gór Sowich, od których dzieli je Przełęcz Srebrna, ale w przeciwieństwie do nich są zbudowane ze skał sfałdowanych w orogenezie hercyńskiej.
Budowa Geologiczna[edytuj | edytuj kod]
Jak wiele pasm Sudetów, Góry Bardzkie są górami zrębowymi o skomplikowanej budowie. Większość należy do struktury bardzkiej, natomiast niewielkie, skrajne partie do bloku sowiogórskiego, niecki śródsudeckiej, metamorfiku kłodzkiego i masywu kłodzko-złotostockiego. Od północy, od bloku przedsudeckiego oddziela ją uskok brzeżny sudecki.
Zbudowane są ze starych paleozoicznych łupków kwarcowych, kwarcytów, piaskowców, zlepieńców, mułowców, łupków ilastych, łupków graptolitowych, łupków zmetamorfizowanych z wkładkami wapieni oraz wylewnych porfirów.
Jak większość pasm w Sudetach są pozostałością po starych ruchach górotwórczych oraz późniejszej długiej erozji powstałych wtedy masywów.
Poszczególne formacje skalne pochodzą z różnych epok: kambryjskiej, ordowickiej, sylurskiej, dewońskiej i dolnokarbońskiej.
Jednostka podłoża waryscyjskiego, należąca do Sudetów Środkowych.
Rzeźba[edytuj | edytuj kod]
Na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu nastąpiły ruchy górotwórcze zwane alpejskimi.
W ich wyniku obszar południowo-zachodniej Polski został przecięty uskokiem brzeżnym sudeckim. Jego południowo-zachodnia strona uległa niewielkiemu wyniesieniu, a strona północno-wschodnia silnemu obniżeniu.
Różnica wysokości wynosiła początkowo około 1000 m. Obecnie, ze względu na trwającą od milionów lat erozję, różnica ta jest obecnie znacznie mniejsza. W ten oto tektoniczny sposób powstały dzisiejsze Sudety, które zaliczane są do gór zrębowych (w odróżnieniu od gór fałdowych, takich jak np. Tatry, czy gór wulkanicznych).
Kierunek fałdowań przebiega w poprzek do rozciągłości gór, wyznaczonej przez trzeciorzędowe uskoki, co sprawia, że mimo stosunkowo niewielkich wysokości bezwzględnych rzeźba terenu jest dosyć urozmaicona.
Skomplikowana budowa znajduje odzwierciedlenie w rzeźbie terenu. Zbocza pocięte są licznymi, głębokimi dolinkami, a poszczególne szczyty wyraźnie zaznaczają się w linii grzbietowej.
Stoki północno-wschodnie, związane z sudeckim uskokiem brzeżnym, są bardziej strome niż stoki od strony Kotliny Kłodzkiej, zajęte częściowo przez pola uprawne i osadnictwo wiejskie. Główny grzbiet jest porośnięty lasami regla dolnego.
Ważniejsze Szczyty[edytuj | edytuj kod]
- Szeroka Góra – 765 m n.p.m.
- Kłodzka Góra – 757 m n.p.m.
- Ostra Góra – 752 m n.p.m.
- Wilcza Góra – 663 m n.p.m.
- Wilczak – 637 m n.p.m.
- Ostróg – 627 m n.p.m.
- Bardzka Góra (Kalwaria) – 583 m n.p.m.
- Słup – 667 m n.p.m.
- Buczek – 552 m n.p.m.
| Sudety Zachodnie: | Góry Łużyckie - Grzbiet Jesztedzki - Kotlina Liberecka - Góry Izerskie - Góry Kaczawskie - Kotlina Jeleniogórska - Karkonosze - Rudawy Janowickie - Pogórze Karkonoskie. |
| Sudety Środkowe: | Brama Lubawska - Góry Wałbrzyskie - Góry Kamienne - Góry Sowie - Góry Bardzkie - Obniżenie Noworudzkie - Obniżenie Ścinawki - Góry Stołowe - Pogórze Orlickie - Góry Orlickie - Góry Bystrzyckie - Kotlina Kłodzka. |
| Sudety Wschodnie: | Góry Złote - Masyw Śnieżnika - Góry Opawskie - Hanušovická vrchovina - Wysoki Jesionik - Niski Jesionik - Rów Mohelnicki - Wyżyna Zabrzeska. |