Gągoł

Gągoł
Królestwo	Zwierzęta
Gromada	Ptaki
Rząd	Blaszkodziobe
Rodzina	Kaczkowate
Gatunek	Gęgawa
Długość ciała	76–89 cm.
Rozpietość skrzydeł	147–180 cm.
Masa ciała	samic 2070–3960 g. samiec 2600–4560 g.
Zasięg występowania

Gągoł, gągoł krzykliwy – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych.

Występowanie

Występuje w chłodniejszych rejonach Starego i Nowego Świata. Zamieszkuje północną i środkową Europę oraz północną Azję i Amerykę Północną.
Zimuje w zachodniej i południowej Europie np. nad Morzem Śródziemnym, na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyku, w środkowej Azji i na południowych wybrzeżach Atlantyku, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego. Południowa granica zasięgu gągoła obejmuje niższe szerokości geograficzne od zachodu do wschodu. W Niemczech widywany głównie w północnej i wschodniej części kraju.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy na północy i zachodzie kraju. W okresie wędrówek i zimą dość liczny na wybrzeżu Bałtyku, większych jeziorach i rzekach.
W Polsce zimują populacje z północno-wschodniej Europy, które spotkać można w całym kraju, choć na wschodzie i północy rzadziej.

Morfologia

Upierzenie godowe samca: wierzch ciała czarny, brzuch i boki białe. Głowa czarna, zielono opalizująca z kontrastową białą plamą u nasady dzioba. Szyja biała. Oczy świecąco żółte.
Samiec w upierzeniu spoczynkowym i samica w okresie godowym: tułów szarobrunatny, głowa czekoladowobrązowa, biała obrączka na szyi otwarta na karku oraz żółty pasek na dziobie tuż za paznokciem. Samica ma białe oczy.
Czasem kaczor zachowuje blade plamy na policzkach i ma bardziej biały przód skrzydła. Upierzenie spoczynkowe kaczki bez kołnierzyka i z jasnobrązową głową.
Młode podobne do samicy, choć samczyki mają małe, białe lusterka. W zwykle szybkim locie na skrzydłach widać białą plamę, a same pióra samców wydają charakterystyczny świst słyszany z daleka.
Zmiana upierzenia ze spoczynkowego na godowe następuje poza okresem lęgowym – samce pierzą się pod koniec zimy lub na początku wiosny.
Gągoły często pływają na otwartej wodzie na akwenie. W środowisku wodnym również śpią i wypoczywają. Poza okresem lęgowym mogą przebywać w małych grupach, czasem przemieszanych z innymi gatunkami kaczek.

• Długość ciała ok. 41–50 cm, długość skrzydła 18–23 cm, rozpiętość skrzydeł 64–81 cm.
• Masa ciała 0,4–1,4 kg. Samiec znacznie większy.

Środowisko

Zamieszkuje wody słodkie, rzeki, starorzecza, jeziora w strefie lasów liściastych, czasem nawet stawy rybne pod warunkiem, że w pobliżu znajdują się stare, dziuplaste drzewa.
Tam też się lęgnie. W przeciwieństwie do również zajmujących dziuple drzew mandarynek i karolinek, które do Europy przywiódł człowiek, gągoł jest rodzimym gatunkiem Starego Kontynentu.
Zimą przebywa nad wybrzeżami morskimi i zbiornikami, na których dnie znajdują się bezkręgowce wodne.

Pożywienie

Prawie wyłącznie pokarm zwierzęcy. To głównie mięczaki jak małe małże zbierane ze skalistego podłoża oraz szczelin między kamieniami, skorupiaki, owady wodne, np. larwy chruścików, drobne ryby i płazy. Jesienią mogą jeść części roślin wodnych.
W żerowaniu pomaga im pęsetowaty dziób. Gągoły nurkują intensywnie na głębokość do 4 m, zbierając drobne bezkręgowce. W żerowaniu kierują się głównie wzrokiem, zatem prowadzą dzienny tryb życia – zimą starają się optymalnie wykorzystać dzienne światło. W nocy zbierają się na noclegowiskach.

Rozród

Toki gągoła rozpoczynają się wczesną wiosną, choć samce już w grudniu tworzą małe grupy. Kaczor zatacza wtedy koła wokół pojedynczej samicy, z głową i ogonem wyciągniętymi nisko nad wodą, po czym nagle wyrzuca głowę na plecy, wydając chrapliwe dźwięki.
Do tego kiwa głową w tył i w przód, strosząc swe barwne pióra, a przebierając gwałtownie nogami, wyrzuca fontanny wody. Zwykle samce odbywają zaloty grupowo przed pojedynczą samicą. Na lęgowiska gągoły wylatują już parami.
Zatem łączenie się w pary na zimowiskach nie kończy się kopulacją. Do tej dochodzi dopiero wiosną. Pary są monogamiczne.

Rząd Blaszkodziobe

---

Rodzina Kaczkowate:

Łabędź Niemy - Gęgawa - Gągoł - Kaczka Krzyżówka - Cyraneczka Zwyczajna.