Oliwkowate: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| Linia 14: | Linia 14: | ||
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
; Pokrój: [[Drzewo|Drzewa]] osiągające ok. 40 m wysokości ([[jesion wyniosły]]), [[krzew]]y i [[liany]] . Rodzaje ''Menodora'' i ''Dimetra'' obejmują także byliny z drewniejącą szyją korzeniową. | ; Pokrój: [[Drzewo|Drzewa]] osiągające ok. 40 m wysokości ([[jesion wyniosły]]), [[krzew]]y i [[liany]] . Rodzaje ''Menodora'' i ''Dimetra'' obejmują także byliny z drewniejącą szyją korzeniową. | ||
| − | ; [[Liść|Liście]]: Naprzeciwległe | + | ; [[Liść|Liście]]: Naprzeciwległe. Pojedyncze i nieparzysto pierzasto złożone, bez przylistków. Blaszka liściowa całobrzega do piłkowanej. |
; [[Kwiat]]y: Zebrane najczęściej w [[grono|grona]] złożone, rzadziej pojedyncze, [[kłos]]y i [[wierzchotka|wierzchotki]]. Kwiaty są jedno- lub obupłciowe (rośliny [[Jednopienność|jednopienne]] i [[dwupienność|dwupienne]]<ref name=pawlowski>{{Cytuj książkę | autor = B. Pawłowski (red.) | tytuł = Flora Polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych | wydawca = PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe | rok = 1967 | tom = XI | strony = 261}}</ref>). [[Kielich (botanika)|Kielich]] jest drobny lub całkiem zredukowany, dzwonkowaty, składa się zwykle z 4 działek (u ''Jasminum'' do 15). Płatki [[korona kwiatu|korony]] są najczęściej cztery i u nasady zrastają się lejkowato lub dzwonkowato<ref name=heywood/><ref name=ency/>. Czasem podzielone są głęboko i wówczas wyglądają pozornie na wolne, czasem też korony brak<ref name=pawlowski/>. [[Pręcik (botanika)|Pręciki]] są dwa (rzadko cztery), rozchodzące się na boki. Ich krótkie nitki wyrastają z podstawy [[zalążnia|zalążni]] lub z rurki korony. Łącznik jest wydłużony. [[Zalążnia]] jest górna i dwukomorowa, w każdej komorze rozwija się 1, 2, 4 lub u ''Forsythia'' więcej [[zalążek|zalążków]]<ref name=heywood/><ref name=ency/>. Szyjka [[słupek|słupka]] jest jedna (czasem jej brak) i zwykle krótka. [[Znamię (botanika)|Znamię]] zgrubiałe, główkowate lub dwudzielne<ref name=pawlowski/>. | ; [[Kwiat]]y: Zebrane najczęściej w [[grono|grona]] złożone, rzadziej pojedyncze, [[kłos]]y i [[wierzchotka|wierzchotki]]. Kwiaty są jedno- lub obupłciowe (rośliny [[Jednopienność|jednopienne]] i [[dwupienność|dwupienne]]<ref name=pawlowski>{{Cytuj książkę | autor = B. Pawłowski (red.) | tytuł = Flora Polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych | wydawca = PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe | rok = 1967 | tom = XI | strony = 261}}</ref>). [[Kielich (botanika)|Kielich]] jest drobny lub całkiem zredukowany, dzwonkowaty, składa się zwykle z 4 działek (u ''Jasminum'' do 15). Płatki [[korona kwiatu|korony]] są najczęściej cztery i u nasady zrastają się lejkowato lub dzwonkowato<ref name=heywood/><ref name=ency/>. Czasem podzielone są głęboko i wówczas wyglądają pozornie na wolne, czasem też korony brak<ref name=pawlowski/>. [[Pręcik (botanika)|Pręciki]] są dwa (rzadko cztery), rozchodzące się na boki. Ich krótkie nitki wyrastają z podstawy [[zalążnia|zalążni]] lub z rurki korony. Łącznik jest wydłużony. [[Zalążnia]] jest górna i dwukomorowa, w każdej komorze rozwija się 1, 2, 4 lub u ''Forsythia'' więcej [[zalążek|zalążków]]<ref name=heywood/><ref name=ency/>. Szyjka [[słupek|słupka]] jest jedna (czasem jej brak) i zwykle krótka. [[Znamię (botanika)|Znamię]] zgrubiałe, główkowate lub dwudzielne<ref name=pawlowski/>. | ||
; [[Owoc]]e: [[Torebka (botanika)|Torebki]] pękające szparami, [[jagoda (botanika)|jagody]] i [[pestkowiec|pestkowce]]. U ''Fraxinus'' i ''Fontanesia'' owocem jest [[skrzydlak]]<ref name=ency/>. [[Nasiono|Nasiona]] zazwyczaj posiadają [[Bielmo (botanika)|bielmo]]. [[Zarodek]] jest duży i prosty<ref name=pawlowski/>. | ; [[Owoc]]e: [[Torebka (botanika)|Torebki]] pękające szparami, [[jagoda (botanika)|jagody]] i [[pestkowiec|pestkowce]]. U ''Fraxinus'' i ''Fontanesia'' owocem jest [[skrzydlak]]<ref name=ency/>. [[Nasiono|Nasiona]] zazwyczaj posiadają [[Bielmo (botanika)|bielmo]]. [[Zarodek]] jest duży i prosty<ref name=pawlowski/>. | ||
[[Plik:Jasminum officinale-IMG 3470.jpg|thumb|[[Jaśmin lekarski]]]] | [[Plik:Jasminum officinale-IMG 3470.jpg|thumb|[[Jaśmin lekarski]]]] | ||
Wersja z 21:23, 21 lis 2022
|
| ||
 | ||
Oliwkowate – rodzina roślin z rzędu jasnotowców. Należy do niej około 615 gatunków drzew, krzewów i lian zebranych w 24 rodzaje. Zasięg geograficzny rodziny obejmuje wszystkie kontynenty z wyjątkiem Oceanii, obszarów polarnych i znajdujących się pod wpływem klimatu kontynentalnego w północnej Azji i Ameryce Północnej oraz wielkich pustyń. Występują zarówno w strefie klimatu umiarkowanego, jak i zwrotnikowego, przy czym obszar największego zróżnicowania stanowi Azja.
Do rodziny należy wiele ważnych roślin użytkowych lub ozdobnych. Ze względu na pachnące kwiaty i olejki uprawia się jaśmin, jako krzewy ozdobne sadzi się również krzewy m.in. z rodzajów forsycja, ligustr, lilak i fontanezja. Cenionego drewna dostarczają drzewa z rodzaju jesion oraz oliwka. Oliwka europejska należy do najstarszych roślin uprawnych – z jej owoców pozyskuje się olej oliwkowy.
Rośliny te odgrywają istotną rolę w ekosystemach m.in. wytwarzając owoce i liście stanowiące pokarm wielu gatunków. Tylko z jednym z przedstawicieli, jesionem wyniosłym, związanych jest ok. tysiąca gatunków grzybów, owadów i ptaków.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa osiągające ok. 40 m wysokości (jesion wyniosły), krzewy i liany . Rodzaje Menodora i Dimetra obejmują także byliny z drewniejącą szyją korzeniową.
- Liście
- Naprzeciwległe. Pojedyncze i nieparzysto pierzasto złożone, bez przylistków. Blaszka liściowa całobrzega do piłkowanej.
- Kwiaty
- Zebrane najczęściej w grona złożone, rzadziej pojedyncze, kłosy i wierzchotki. Kwiaty są jedno- lub obupłciowe (rośliny jednopienne i dwupienne[1]). Kielich jest drobny lub całkiem zredukowany, dzwonkowaty, składa się zwykle z 4 działek (u Jasminum do 15). Płatki korony są najczęściej cztery i u nasady zrastają się lejkowato lub dzwonkowato[2][3]. Czasem podzielone są głęboko i wówczas wyglądają pozornie na wolne, czasem też korony brak[1]. Pręciki są dwa (rzadko cztery), rozchodzące się na boki. Ich krótkie nitki wyrastają z podstawy zalążni lub z rurki korony. Łącznik jest wydłużony. Zalążnia jest górna i dwukomorowa, w każdej komorze rozwija się 1, 2, 4 lub u Forsythia więcej zalążków[2][3]. Szyjka słupka jest jedna (czasem jej brak) i zwykle krótka. Znamię zgrubiałe, główkowate lub dwudzielne[1].
- Owoce
- Torebki pękające szparami, jagody i pestkowce. U Fraxinus i Fontanesia owocem jest skrzydlak[3]. Nasiona zazwyczaj posiadają bielmo. Zarodek jest duży i prosty[1].
