Antarktyda: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "__NOTOC__ {| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;" | colspan="3" style="background-color:#0066ff;" | <center>'''Antarktyda'''</center> |-...") |
|||
Linia 34: | Linia 34: | ||
|} | |} | ||
− | '''Antarktyda''' – kontynent położony najdalej na południe Ziemi, na którym znajduje się geograficzny biegun południowy. Jest położony w rejonie Antarktyki na półkuli południowej, niemal w całości na południe od koła podbiegunowego i otoczony przez Ocean Południowy. | + | '''Antarktyda''' – kontynent położony najdalej na południe Ziemi, na którym znajduje się geograficzny biegun południowy. Jest położony w rejonie Antarktyki na półkuli południowej, niemal w całości na południe od koła podbiegunowego i otoczony przez Ocean Południowy.<br> |
− | Jest to jedyny kontynent trwale i całkowicie niezamieszkany przez człowieka i niewykorzystywany gospodarczo. Ma powierzchnię 14,2 mln km², jest piątym co do wielkości kontynentem po [[Azja|Azji]], [[Afryka|Afryce]], [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] i [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]], prawie dwa razy większym od [[Australia|Australii]]. Około 98% Antarktydy pokrywa polarna czapa lodowa o średniej grubości 1,9 km, która rozciąga się do wszystkich, prócz wysuniętych najbardziej na północ krańców Półwyspu Antarktycznego. | + | Jest to jedyny kontynent trwale i całkowicie niezamieszkany przez człowieka i niewykorzystywany gospodarczo. Ma powierzchnię 14,2 mln km², jest piątym co do wielkości kontynentem po [[Azja|Azji]], [[Afryka|Afryce]], [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] i [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]], prawie dwa razy większym od [[Australia|Australii]]. Około 98% Antarktydy pokrywa polarna czapa lodowa o średniej grubości 1,9 km, która rozciąga się do wszystkich, prócz wysuniętych najbardziej na północ krańców Półwyspu Antarktycznego.<br> |
+ | Pod względem średnich warunków Antarktyda to najzimniejszy, najsuchszy i najbardziej wietrzny kontynent, ma także najwyższą średnią wysokość ze wszystkich kontynentów. Antarktyda jest uznawana za kontynent pustynny, z roczną sumą opadów równą 200 mm wzdłuż wybrzeża i znacznie mniej w głębi lądu. Temperatura na Antarktydzie spada poniżej −90 °C. | ||
<br> | <br> | ||
− | == | + | ==Geografia== |
− | + | Ułożona asymetrycznie wokół bieguna południowego, w większości na południe od koła podbiegunowego, Antarktyda jest lądem najbardziej wysuniętym na południe. Jej wybrzeża są oddalone od wybrzeży Ameryki Południowej o około 1000 km, od [[Australia (kontynent)|Australii]] o 3100 km, natomiast od Afryki o 3980 km{{odn|Mityk|1982|s=472}}. Otaczają ją wody [[Ocean Południowy|Oceanu Południowego]]. Według dawniej stosowanego podziału uznawano, że wybrzeża kontynentu oblewają wody południowego [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]], [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]] i [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]], lub też, inaczej ujmując, otaczają ją południowe wody [[Wszechocean|Oceanu Światowego]]. Jej powierzchnia to ponad 14 200 000 km²{{r|CIA}}, co czyni ją piątym co do wielkości kontynentem, około 1,3 raza większym od Europy. [[Linia brzegowa]] ma 17 968 km{{r|CIA}} i najczęściej tworzą ją formacje lodowe: | |
<br> | <br> | ||
Wersja z 21:14, 8 sie 2022
| ||
Rodzaj obiektu | Kontynent | |
Powierzchnia | 30 370 000 km² | |
Wysokość max. | 5895 m n.p.m., Kilimandżaro. | |
Wysokość śr. | 657 m n.p.m. | |
Wysokość min. | 153 m p.p.m., jezioro Asal. | |
Ilość państw | ||
| ||
Antarktyda – kontynent położony najdalej na południe Ziemi, na którym znajduje się geograficzny biegun południowy. Jest położony w rejonie Antarktyki na półkuli południowej, niemal w całości na południe od koła podbiegunowego i otoczony przez Ocean Południowy.
Jest to jedyny kontynent trwale i całkowicie niezamieszkany przez człowieka i niewykorzystywany gospodarczo. Ma powierzchnię 14,2 mln km², jest piątym co do wielkości kontynentem po Azji, Afryce, Ameryce Północnej i Ameryce Południowej, prawie dwa razy większym od Australii. Około 98% Antarktydy pokrywa polarna czapa lodowa o średniej grubości 1,9 km, która rozciąga się do wszystkich, prócz wysuniętych najbardziej na północ krańców Półwyspu Antarktycznego.
Pod względem średnich warunków Antarktyda to najzimniejszy, najsuchszy i najbardziej wietrzny kontynent, ma także najwyższą średnią wysokość ze wszystkich kontynentów. Antarktyda jest uznawana za kontynent pustynny, z roczną sumą opadów równą 200 mm wzdłuż wybrzeża i znacznie mniej w głębi lądu. Temperatura na Antarktydzie spada poniżej −90 °C.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Ułożona asymetrycznie wokół bieguna południowego, w większości na południe od koła podbiegunowego, Antarktyda jest lądem najbardziej wysuniętym na południe. Jej wybrzeża są oddalone od wybrzeży Ameryki Południowej o około 1000 km, od Australii o 3100 km, natomiast od Afryki o 3980 kmSzablon:Odn. Otaczają ją wody Oceanu Południowego. Według dawniej stosowanego podziału uznawano, że wybrzeża kontynentu oblewają wody południowego Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego, lub też, inaczej ujmując, otaczają ją południowe wody Oceanu Światowego. Jej powierzchnia to ponad 14 200 000 km²[1], co czyni ją piątym co do wielkości kontynentem, około 1,3 raza większym od Europy. Linia brzegowa ma 17 968 km[1] i najczęściej tworzą ją formacje lodowe:
Położenie i granice[edytuj | edytuj kod]
Afryka znajduje się po obu stronach równika oraz po obu stronach południka 0. Jednakże nie ma w niej terenów leżących na południowy zachód od przecięcia się równika i południka 0.
Skrajnymi punktami są:
- Przylądek Biały (37°25′N)
- Przylądek Igielny (34°51′S)
- Almadi (17°33′W)
- Przylądek Hafun (51°23′E), a po uwzględnieniu wysp wschodni brzeg Sokotry (54°28′E)
Rozciągłość południkowa wynosi 8024,8 km, natomiast równoleżnikowa 7660,6 km.
Położenie Afryki w niskich szerokościach geograficznych powoduje, iż na kontynencie występuje zjawisko górowania Słońca w zenicie, co przekłada się na znacznie wyższe usłonecznienie możliwe, niż ma to miejsce na wyższych szerokościach.
Większość granic Afryki to granice morskie. Afrykę opływają dwa oceany: Atlantycki i Indyjski. Jedynym morzem Atlantyku jest opływające od północy Morze Śródziemne, które oddziela Afrykę od Europy. Do systemu Oceanu Indyjskiego należy Morze Czerwone, które oddziela Afrykę od Półwyspu Arabskiego i półwyspu Synaj, należących do Azji. Jedynym połączeniem lądowym z sąsiednim kontynentem jest Przesmyk Sueski. Jest on przecięty Kanałem Sueskim, który jest uznawany za dokładne wytyczenie granicy umownej. Wcześniej w miejscu kanału był ciąg jezior: Manzila, Timsah, Wielkie Jezioro Gorzkie, Małe Jezioro Gorzkie.
Afryka: | Afryka Południowa - Afryka Północna - Afryka Środkowa - Afryka Wschodnia - Afryka Zachodnia. |
Ameryka: | Angloameryka - Ameryka Centralna - Karaiby - Mezoameryka - Ameryka Łacińska - Ameryka Południowa - Ameryka Północna - Ameryka Środkowa. |
Azja: | Bliski Wschód - Daleki Wschód - Azja Południowa - Azja Południowo-Wschodnia - Azja Północna - Azja Środkowa - Azja Wschodnia - Azja Zachodnia - Kaukaz. |
Europa: | Europa Południowa - Europa Północna - Europa Środkowa - Europa Wschodnia - Europa Zachodnia. |
Australia i Oceania: | Oceania - Australia - Nowa Zelandia - Melanezja - Mikronezja - Polinezja - Australazja. |
Obszary polarne: | Arktyka - Antarktyka - Antarktyda. |