Wąż Eskulapa
| ||
Królestwo | Zwierzęta | |
Gromada | Zauropsydy | |
Rząd | Łuskonośne | |
Rodzina | Połozowate | |
Gatunek | Wąż Eskulapa | |
Długość ciała | do 2 m. | |
Masa ciała | ||
Wąż Eskulapa – gatunek niejadowitego węża z rodziny połozowatych.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
W Polsce występuje w Bieszczadach. Niegdyś notowany również nad Dunajcem między Gorcami a Beskidem Sądeckim oraz nad Popradem, jednak w początku XXI w. metapopulacja bieszczadzka jest jedynym pewnym stanowiskiem w Polsce, mocno izolowanym od najbliższych populacji z Ukrainy i Słowacji.
Jest bardzo rzadki – jego polską populację szacuje się na ponad 100 osobników. Spotykany jest od Hiszpanii poprzez południową Europę do Morza Kaspijskiego. Jego północna granica występowania przebiega przez Francję, południowe Niemcy, Czechy i południową Polskę (Bieszczady). Żyje w lasach liściastych na terenach pagórkowatych wśród skał i na silnie nasłonecznionych stokach, ponieważ jest ciepłolubny.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
W bieszczadzkim klimacie po hibernacji stają się aktywne w kwietniu. Młode nieco później – na przełomie kwietnia i maja. Aktywne do przełomu września i października, przy czym najpóźniej w sen zimowy zapadają młode osobniki.
Prowadzą skryty tryb życia, przebywając często w różnego rodzaju kryjówkach naturalnych i antropogenicznych (sterty desek, kopy trocin, siana, gnijących odpadków itp.). Są gatunkiem ciepłolubnym, jednak, choć wybierają miejsca stosunkowo nasłonecznione, w ich obrębie preferują miejsca ukryte, nierzadko o przeciwnych cechach.
Aktywne również o zmierzchu i w trakcie mżawek. Przy wzroście temperatury, najwcześniej spośród innych polskich węży szukają schronienia w cieniu (od temperatury 25–27 °C). W gorących okresach aktywne głównie o zmierzchu i nocą, a za dnia blisko wody. Sugeruje to tigmotermię, czyli strategię pobierania ciepła z podłoża.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Największy wąż żyjący w Polsce i Europie Środkowej. Długość ciała może przekraczać 2 m, najdłuższy odnotowany osobnik mierzył 225 cm. Najdłuższy osobnik złowiony w polskich Bieszczadach miał 161 cm. Samce są zwykle dłuższe od samic. Dorosłe osobniki są oliwkowo-brązowe, z wyjątkiem brzucha, z wieloma małymi, jasnymi plamkami. Przednia część ciała zwykle jest jaśniejsza, a strona brzuszna słomkowa, czasem z ciemnymi plamkami.
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Wąż Eskulapa żyje w obszarach leśnych lub polanach, często w miejscach położonych w dolinach rzek. We wnętrzu lasów rzadki. Preferuje siedliska otwarte – okolice zabudowań, polany, łąki, obrzeża dróg i lasów, kamieniołomy, urwiska zboczowe. Z drugiej jednak strony unika zbyt odsłoniętej przestrzeni, zwłaszcza przy dużym nasłonecznieniu, wybierając w takich miejscach zarośla i inne kryjówki. Wykazuje przywiązanie do kryjówki, nieraz przebywając w jej otoczeniu kilka lat.
Pełzają głównie po ziemi. Zdarza się, że wpełzają na strome skały, dachy kilkumetrowych budynków oraz na drzewa i krzewy (nie wyżej niż do 2,5 m nad ziemią). Umożliwia im to gibkie ciało i zespół tarczek na stronie brzusznej. W czasie upałów spotykane nad samą wodą, rzadko pływają.
W bieszczadzkich warunkach występują stosunkowo nisko (do 650–700 m n.p.m.), wybierając zwykle miejsca o ekspozycji od południowo-wschodniej do południowo-zachodniej.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Odżywia się myszami i innymi małymi ssakami, jaszczurkami, jajami, pisklętami, małymi ptakami oraz małymi wężami. Czasem zjada też młode bezkręgowce. Nie jest jadowity. Polując, chwyta zdobycz pyskiem i, owijając ciałem, dusi przez kilka minut, a następnie połyka w całości.
Rodzina Żółwie Błotne: | Żółw Błotny - Żółw ozdobny. |
Rodzina Jaszczurkowate: | Jaszczurka Zwinka - Jaszczurka Zielona - Jaszczurka Żyworodna - Jaszczurka Murowa. |
Rodzina Padalcowate: | Padalec Zwyczajny - Padalec Kolchidzki. |
Rodzina Połozowate: | Zaskroniec Zwyczajny - Zaskroniec Rybołów - Wąż Eskulapa - Gniewosz Plamisty. |
Rodzina Żmijowate: | Żmija Zygzakowata. |