Traszka Grzebieniasta
|
| ||
 | ||
| Królestwo | Zwierzęta | |
| Gromada | Płazy | |
| Rodzina | Salamandrowate | |
| Gatunek | Traszka Grzebieniasta | |
| Długość ciała | 15-18 cm. | |
| Masa ciała | 7,6–10,6 g. | |
|
| ||
 | ||
Traszka Grzebieniasta – gatunek płaza ogoniastego z rodziny salamandrowatych. Występuje w Europie. Może prowadzić wodny lub lądowy tryb życia.
Zasiedla różnorodne siedliska, zwłaszcza niezarybione zbiorniki czystej wody stojącej o gęstej roślinności, a także pobliskie lasy.
Rozmnaża się w wodzie. Samiec przed przekazaniem wybrance spermatoforu wykonuje taniec godowy.
Jego partnerka składa jaja, zawijając je w liście roślin wodnych. Z jaj wylęgają się kijanki, które polują w toni wodnej, po czym ulegają przeobrażeniu.
Rejestruje się zmniejszanie się liczebności gatunku. Do najważniejszych zagrożeń zalicza się utratę siedlisk związaną z przekształcaniem środowiska naturalnego. W celu ochrony tego gatunku podejmowane są różnorodne działania, w wielu krajach objęty jest ochroną prawną.
Budowa ciała[edytuj | edytuj kod]
Płaz osiąga długość ciała 15-18 cm (według innych źródeł jedynie 8–16 cm), przy czym mniejsze od samic samce – 11–12 cm w Polsce rekord 15,5 cm, płeć przeciwna – 13–14 cm w Polsce rekord 16,5 cm.
Masa ciała wynosi 7,6–10,6 g w przypadku samców, 6,3–9,4 g – u samic. Jest to największa traszka w Polsce i Wielkiej Brytanii, uznaje się ją nieraz też za największego wodnego przedstawiciela salamandrowatych w Europie.
Posiada smukłe, masywne i walcowate ciało, szeroką, płaskawą głowę, zaokrąglony pysk, głęboko wciętą paszczę, otwory nosowe umieszczone na samym końcu nozdrzy.
Dobrze zbudowana, lekko sklepiona i wydłużona głowa wyraźnie odgranicza się od tułowia. Zarówno szczęka, jak i żuchwa są uzębione, przy czym zęby podniebienne układają się w dwa równoległe rzędy.
Symetrycznie ułożone zęby lemieszowe zakrzywiają się podłużnie, zbliżając się do siebie przednimi końcami, a oddalając tylnymi.
Oczy złote lub żółte z okrągłymi źrenicami, gruczoły przyuszne niewidoczne. Wyraźnie dostrzega się za to duży fałd podgardzielowy.
Grzbiet ulega spłaszczeniu grzbietowobrzusznemu. Stale śliska skóra, na grzbiecie i bocznych częściach ciała wyraźnie chropowata, porowata i gąbczasta z licznymi brodawkami gruczołowymi, na brzuchu pozostaje gładka.
Otwór kloakalny to podłużna szpara o średnicy 6–11 mm. Kończyny są silnie umięśnione i zakończone długimi palcami bez błon pławnych i modzeli.
Przednie łapy kończą się czterema palcami, podczas gdy tylne – pięcioma. Nie mają pazurów. Wskaźnik określający odległość pomiędzy kończynami przednimi wynosi 0,45–0,6.
Ogon, spłaszczony bocznie i ostro zakończony, rzadko dorównuje długością reszcie ciała. Służy on jako główna siła napędowa podczas pływania.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Zwierzę to rozpoczyna swą aktywność na przełomie marca i kwietnia, kiedy rozmarza gleba. W zależności od szerokości geograficznej czas ten może wahać się od lutego aż do maja prowadzi nocny tryb życia.
Tylko w okresie godowym, podczas przebywania w wodzie, wykazuje aktywność całodobową. Jednakże według innych źródeł jest aktywny nocą, za dnia kryjąc się wśród roślinności na dnie zbiornika wodnego.
W wodzie porusza się bardzo sprawnie, o wiele sprawniej niż na lądzie. Pływając, używa ogona. Odżywia się wówczas bardzo intensywnie organizmami wodnymi, takimi, jak: ośliczki, małżoraczki i inne skorupiaki, pająki wodne, owady wodne i ich larwy, ślimaki, pijawki, a także małe ryby oraz skrzek i kijanki płazów.
Wymienia się tu zarówno larwy odrębnego rzędu płazów bezogonowych, jak i własnego, nie gardząc nawet należącymi do tego samego gatunku.
Ich ofiarami padają rzadziej ważki i dorosłe traszki zwyczajne, jednak w Mołdawii odnotowano spadek populacji tych ostatnich z powodu drapieżnictwa większego kuzyna.
Po zakończeniu godów część traszek wychodzi na ląd zazwyczaj w lipcu lub sierpniu, a według innych źródeł w sierpniu lub wrześniu, część jednakże, szczególnie samców, pozostaje jeszcze przez jakiś czas w wodzie, czasami nawet do zimy.
Te, które wyszły na ląd, polują nocą, ale w czasie deszczu również w dzień.
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Płaz ten preferuje niziny. Występuje na terenie całej Polski, sięgając po Pogórze Karpackie, gdzie spotkać ją można już rzadko i tylko do wysokości 700 – 850 m n.p.m. Jednak w innych częściach Europy granica jej zasięgu pionowego sięga 2000.
Jest gatunkiem ziemno-wodnym, spośród wszystkich krajowych traszek jest najsilniej związana ze środowiskiem wodnym.
W okresie godowym spotkać ją można w różnego rodzaju zbiornikach wodnych, jak stawy, rowy, starorzecza. Zasiedla też sadzawki, a nawet doły po torfie, żwirze czy glinianki. Często pojawia się w okolicach źródeł. Preferuje wody stojące, rzadziej wybiera te o wolnym nurcie.
W tamtych stronach zasiedla też częściej tereny zalewowe i wody o wyższym stopniu eutrofizacji.
Zajmuje zarówno wielkie, jak i małe zbiorniki wodne, z tym że te ostatnie zamieszkuje częściej w południowym obszarze swego zasięgu występowania.
Preferuje jednak większe i głębsze stawy, szczególnie te o mulistym dnie i silnie zarośnięte roślinnością wodną. Ich głębokość musi wynosić co najmniej pół metra. Najkorzystniejsza powierzchnia mieści się zaś w granicach 500–750 m².
W takich miejscach można często spotkać liczne jej skupiska. Występuje nawet w tak silnie zarośniętych stawach, że pływanie pomiędzy gęstą roślinnością jest bardzo utrudnione.
Wymaga jednak też miejsc nieporośniętych, na których odbywać może taniec godowy. Z tego powodu wybiera zwykle zbiorniki większe, niż traszka zwyczajna.
Obliczono, że najkorzystniejsze jest dla niej pokrycie dna przez roślinność w granicach 70–80%, zacienienie natomiast rzędu 75% powierzchni zbiornika.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Cykl życiowy traszki grzebieniastej składa się z naprzemiennych faz wodnej i lądowej. Gody rozpoczynają się bardzo wczesną wiosną, gdy topnieją śniegi i temperatura powietrza przez dłuższy czas jest dodatnia.
Już w czasie wybudzania się ze snu zimowego samiec dysponuje plemnikami w swych gruczołach kloakalnych. Pierwsze samce już w lutym zmierzają do zbiorników wodnych, nie czekając na resztę populacji, której wędrówkę obserwuje się w marcowe noce.
Miejscami spotyka się nieraz setki osobników zmierzających w stronę wody. Część osobników może rozradzać się w więcej niż jednym zbiorniku wodnym, o ile zbiorniki te dzieli mniej od 100 metrów.
Populacje poszczególnych zbiorników tworzą wtedy metapopulację, znacznie bardziej oporną na wyginięcie od populacji izolowanych.
Gody odbywają się zwykle w nocy w kwietniu i maju, choć zacząć się mogą już pod koniec marca, o ile sprzyjają temu warunki pogodowe. Samce i samice, wybrawszy odpowiednie miejsce pozbawione gęstej roślinności, dobierają się parami.
Samiec w obecności samicy wykonuje charakterystyczne czynności, m.in. macha ogonem, rozsiewając cząsteczki niosące zapach. Gody odbywają się w wodzie i głównie w nocy, a podczas zalotów samiec trąca samicę pyszczkiem.
Dorosły samiec, nie dysponując narządem kopulacyjnym, składa spermatofor do wody, pozostawiając go na dnie zbiornika. Samica podejmuje go i umieszcza w kloace. Zapłodnienie jest wewnętrzne – następuje wewnątrz organizmu samicy.
Składanie dużych, mierzących około 5 mm, jaj odbywa się w maju i na początku czerwca gdy temperatura wody wzrośnie. Jaja opuszczają ciało matki w kilku porcjach po kilkanaście.
Dojrzewają w jajnikach sukcesywnie, dlatego też składanie ich zajmuje matce do kilku miesięcy. Ich liczbę ocenia się na 70–600.
Jaja są pojedynczo lub po 2–3 sztuki zawijane w liście roślin wodnych po wewnętrznej ich stronie, co chroni je przed drapieżnikami. Samica używa do tej czynności swych tylnych łap.
| Rodzina Żabowate: | Żaba Wodna - Żaba Śmieszka - Żaba Jeziorkowa - Żaba Moczarowa - Rzekotka Drzewna. |
| Rodzina Salamandrowate: | Traszka Zwyczajna - Salamandra Plamista - Traszka Grzebieniasta - Traszka Karpacka - Traszka Górska. |
| Rodzina Grzebiuszkowate: |
| Rodzina Ropuchowate: |
| Rodzina Rzekotkowate: |