Orlik Grubodzioby

Orlik Grubodzioby
Królestwo	Zwierzęta
Gromada	Ptaki
Rząd	Szponiaste
Rodzina	Jastrzębiowate
Gatunek	Orlik Grubodzioby
Długość ciała	59–71 cm.
Rozpietość skrzydeł	155–180 cm.
Masa ciała	samce 1500–1900 g, samice 1800–2500 g.

Orlik Grubodzioby – gatunek dużego, wędrownego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych. Narażony na wyginięcie.

Środowisko

Zamieszkuje pas od północno-wschodniej i środkowej Europy do wschodniej Azji. Dość często zalatuje też do Europy Zachodniej, aż po Wielką Brytanię.
To gatunek wędrujący sezonowo. Zimuje w południowej i południowo-wschodniej Azji, południowej i południowo-wschodniej Europie, na Bliskim Wschodzie i wyspowo w Afryce. Jego niska liczebność sprawia, że jest najmniej poznanym europejskim ptakiem drapieżnym.
W Polsce skrajnie nieliczny ptak lęgowy, głównie na wschodzie. Występuje tu zachodnia granica jego zasięgu.
Regularnie lęgnie się tylko w niedostępnych lasach bagiennych na Bagnach Biebrzańskich na Podlasiu, żerując na tamtejszych otwartych torfowiskach, w pozostałych regionach pojedyncze lęgi są mniej powtarzalne. W 2019 roku stwierdzono w Polsce 13 par, z czego 10 w dolinie Biebrzy, dwie w Puszczy Białowieskiej, a jedną na Lubelszczyźnie.
Najczęściej spotyka się go w czasie przelotów – wiosną w kwietniu i jesienią od września do listopada.

Charakterystyka

Ptak o krępej sylwetce. Samica jest trochę większa od samca. Obie płci ubarwione jednakowo. Upierzenie jednolicie brązowe z matowym, szarym odcieniem, z wierzchu jednolite, od spodu pokrywy skrzydłowe są ciemniejsze niż lotki. Skrzydła długie i szerokie, tępo zakończone, w locie lotki palczasto rozłożone. Większość ptaków ma na spodzie skrzydeł jasną sierpowatą plamę, gdzie łączą się lotki pierwszorzędowe z pokrywami. Kuper pozostaje biały. Ogon jest krótki. Dziób ciemny, nogi żółte. U dorosłych orlików tęczówka jest ciemnobrązowa. O tym, że są to orły właściwe, świadczy całkowicie upierzony skok, z nogawicą dużo węższą niż u orła przedniego. U bardzo ciemnych młodych ptaków zaznaczają się 2–3 jasne paski na czerniawych pokrywach skrzydeł, tworzące rząd kropkowanych plamek. Z daleka ptaki mogą wyglądać na czarno opierzone.

Wymiary średnie

Długość ciała

59–71 cm

Rozpiętość skrzydeł

155–180 cm

Masa ciała

samiec 1500–1900 g, samica 1800–2500 g

Pożywienie

Je padlinę, poluje też na średniej wielkości kręgowce – ssaki do wielkości zająca, ptaki do rozmiarów cietrzewia, gady i płazy. Uzupełnienie stanowią duże owady. Preferuje norniki, a z większych ssaków łasice i gronostaje.
Wśród ptaków chwyta skowronki, potrzosy, krzyżówki, a na zimowisku może polować nawet na żurawie. Poluje często na większe ofiary niż pokrewny gatunek orlika. Niekiedy zjada ryby lub padlinę. Zdarza mu się plądrować gniazda niektórych gatunków ptaków.
Poluje na ziemi lub chwyta zdobycz w powietrzu w locie poszukiwawczym. Może też czatować. Żerowanie może zajmować od 0,5 do 7,5 godziny dziennie.
Samce najchętniej wyruszają na łowy w godzinach południowych, od 10–14. Skuteczność łapania zwierzyny ocenia się na ok. 35%. Najczęściej łowiskami są łąki, które znajdują się w pobliżu lęgowisk.

Toki

Toki mają miejsce wiosną. Orlik w czasie lotu godowego wznosi się bardzo wysoko, po czym zaczyna lotem nurkowym opadać w dół. Kolejny wzlot na dużą wysokość wykonuje szybowaniem na rozpostartych skrzydłach. Na lęgowisku przebywa od marca do października.

Wysiadywanie i dorastanie

W koronie drzewa liściastego, znacznie rzadziej iglastego, tuż przy pniu. Orlik buduje gniazdo z gałęzi, suchych korzeni i patyków, wyścieła je trawą, mchem, puchem i świeżymi zielonymi gałązkami brzozy, jemioły lub świerku.
Ma kolisty kształt i średnicę 100 cm, a wysokość 0,9 m. Może znajdować się na 11–14 metrach wysokości, ale też zdarzają się lęgi na 4,5 metrach. Jedno miejsce lęgowe zajmowane jest przez parę sezonów. W przeciwieństwie do orlika krzykliwego, orlik grubodzioby w czasie wyprowadzania lęgów może odganiać bieliki.
Gniazda orlika grubodziobego okazały się małymi centrami bioróżnorodności, gdyż na Bagnach Biebrzańskich korzystało z nich aż 67 gatunków mniejszych ptaków i dwa gatunki ssaków, co jest rekordem w skali światowej.

Rząd Szponiaste

---

Rodzina Rybołowy:

Rybołów.

Rodzina Jastrzębiowate:

Trzmielojad - Gadożer - Orlik Krzykliwy - Orlik Grubodzioby - Orzeł Przedni - Błotniak Stawowy - Błotniak Łąkowy - Krogulec - Jastrząb Zwyczajny - Bielik - Kania Ruda - Kania Czarna - Myszołów.