Cietrzew Zwyczajny

Cietrzew Zwyczajny
Samiec
Samica
Królestwo	Zwierzęta
Gromada	Ptaki
Rząd	Grzebiące
Rodzina	Kurowate
Gatunek	Cietrzew Zwyczajny
Długość ciała	samica 45 cm samiec ok. 62 cm
Rozpietość skrzydeł	samica 72 cm samiec 95 cm
Masa ciała	ok. 750–1400 g

Cietrzew Zwyczajny, cietrzew – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych, zamieszkujący Eurazję. W skali globalnej nie jest zagrożony wyginięciem.

Cechy gatunku

Cietrzew jest prawie takiej wielkości jak kura domowa. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec czarny z granatowym, metalicznym połyskiem. Skrzydła ciemnobrązowe z dwiema białymi pręgami. Pokrywa podogonowa i podskrzydłowa również biała.
Sterówki są sierpowate i wygięte do zewnątrz. Nad okiem wyraźny czerwony fragment gołej skóry, tzw. róża, które na wiosnę wyraźnie się powiększają. Ogon w kształcie liry, co odróżnia go od pokrewnych gatunków. Koguty mają czarny dziób i siwo-brązowe nogi, upierzone aż po palce.
Podobnie jak głuszec, cietrzew ma nawet na palcach małe piórka, które pomagają w chodzeniu zimą po śniegu. U młodszych samców grzbiet jest bez połysku z domieszką barwy brązowej.
Samica cietrzewia jest mniejsza. Wierzch brunatny z gęstym poprzecznym, rdzawym prążkowaniem. Spód i boki jaśniejsze, a prążkowanie staje się mniej regularne. Podogonie białe, ogon wcięty. Kury są mniejsze od kogutów. Młode są podobne do samicy. Samce przechodzące na upierzenie dorosłe w gwarze myśliwskiej określa się mianem „murzynów”. W odróżnieniu od większej kury głuszca, samica cietrzewia ma lekko rozwidlony ogon.

Wymiary średnie

długość ciała

ok. 45 cm (samica), ok. 62 cm (samiec)

rozpiętość skrzydeł

72 cm (samica), 95 cm (samiec)

długość ogona

9–10 cm (samica), 10–14 cm (samiec)

Masa

ok. 750–1400 g

Środowisko

Skraje lasów, polany, poręby. Zazwyczaj w rejonach podmokłych, chętnie w pobliżu upraw gryki. Główną przyczyną zaniku, a czasem i wymarcia, cietrzewi jest zmiana składu drzewostanów leśnych. Wymaga bowiem lasów iglastych, mieszanych i czysto liściastych, ale muszą być to zbiorowiska luźne, które przecinają łąki, jak też torfowiska i poręby.
Jednak to na terenach otwartych odbywają toki, kiedy to zbierają część swego pokarmu. Preferuje półotwarte obszary porośnięte jagodami, jak też doliny rzeczne. Występuje też w strefie lasów iglastych w górach, a na wyżynach na nielicznych terenach podmokłych. Unika natomiast jednowiekowych, zwartych i jednogatunkowych lasów.

Pożywienie

Żywią się one głównie roślinami – różnymi mięsistymi owocami, nasionami, młodymi zielonymi pędami, pąkami i liśćmi drzew, owocami leśnymi. Jednym z jego przysmaków są pąki brzozy. Latem zbierają duże ilości bezkręgowców, głównie owadów (mrówki) i ślimaków, które stanowią podstawę wyżywienia piskląt.
Wyszukuje je samica, a czasem wygrzebuje je też w ziemi. Młode po dorośnięciu przechodzą na pokarm roślinny, a bezkręgowce stają się tylko uzupełnieniem.

Rozród

Toki samców są gromadne i odbywają się przed świtem na ziemi lub drzewach od końca marca do połowy maja, na terenach otwartych.
Zbiera się zwykle kilka-kilkanaście kogutów. Cietrzewie szybko biegają wtedy po ziemi, wydając głośne okrzyki, po których następują długie modulowane odgłosy.
Rozkładają też wachlarzowato ogon, unosząc go prostopadle do ziemi, opuszczają skrzydła, wyciągają poziomo szyję i stroszą pióra. Co jakiś czas w tej postawie podskakują, podfruwają lub wzlatują, są bardzo ruchliwe. Taka postawa nadaje im potężniejszą sylwetkę, niż mają w rzeczywistości. Próbują w ten sposób przestraszyć rywali, ale i imponują kurom. Te o wschodzie słońca przylatują na tokowiska.
Ich przylot wywołuje u upierzonych walczących samców duże podniecenie i w czasie potyczek dochodzić może do wzajemnego wyrywania sobie piór.

Gniazdo

Płytkie zagłębienie wygrzebane w ziemi, wysłane źdźbłami, liśćmi i mchem (skąpo). Umiejscowione w trawie lub wrzosie, pod osłoną krzewu, chrustu, młodego świerku lub jałowca. Często położone nawet kilka kilometrów od tokowiska. Gniazdo jest zatem dobrze ukryte.

Jaja

Jeden lęg w roku, między kwietniem a czerwcem samica znosi od 6 do 14 żółto-rdzawych jaj o brązowym plamkowaniem.

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez 24–26 dni tylko przez samicę. Młode, wodzone przez kurę szybko dojrzewają, tak że już po tygodniu - dwóch od wyklucia mogą latać na niewielkie odległości.

Rząd Grzebiące

---

Rodzina Kurowate:

Przepiórka Zwyczajna - Bażant Zwyczajny - Kuropatwa Zwyczajna - Głuszec Zwyczajny - Cietrzew Zwyczajny.