Cietrzew Zwyczajny: Różnice pomiędzy wersjami

Aktualna wersja na dzień 20:56, 25 lip 2022

Cietrzew Zwyczajny
Samiec
Samica

Królestwo	Zwierzęta
Gromada	Ptaki
Rząd	Grzebiące
Rodzina	Kurowate
Gatunek	Cietrzew Zwyczajny
Długość ciała	samica 45 cm samiec ok. 62 cm
Rozpietość skrzydeł	samica 72 cm samiec 95 cm
Masa ciała	ok. 750–1400 g

Cietrzew Zwyczajny, cietrzew – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych, zamieszkujący Eurazję. W skali globalnej nie jest zagrożony wyginięciem.

Cechy gatunku[edytuj | edytuj kod]

Cietrzew jest prawie takiej wielkości jak kura domowa. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec czarny z granatowym, metalicznym połyskiem. Skrzydła ciemnobrązowe z dwiema białymi pręgami. Pokrywa podogonowa i podskrzydłowa również biała.
Sterówki są sierpowate i wygięte do zewnątrz. Nad okiem wyraźny czerwony fragment gołej skóry, tzw. róża, które na wiosnę wyraźnie się powiększają. Ogon w kształcie liry, co odróżnia go od pokrewnych gatunków. Koguty mają czarny dziób i siwo-brązowe nogi, upierzone aż po palce.
Podobnie jak głuszec, cietrzew ma nawet na palcach małe piórka, które pomagają w chodzeniu zimą po śniegu. U młodszych samców grzbiet jest bez połysku z domieszką barwy brązowej.
Samica cietrzewia jest mniejsza. Wierzch brunatny z gęstym poprzecznym, rdzawym prążkowaniem. Spód i boki jaśniejsze, a prążkowanie staje się mniej regularne. Podogonie białe, ogon wcięty. Kury są mniejsze od kogutów. Młode są podobne do samicy. Samce przechodzące na upierzenie dorosłe w gwarze myśliwskiej określa się mianem „murzynów”. W odróżnieniu od większej kury głuszca, samica cietrzewia ma lekko rozwidlony ogon.

Wymiary średnie[edytuj | edytuj kod]

długość ciała: ok. 45 cm (samica), ok. 62 cm (samiec)
rozpiętość skrzydeł: 72 cm (samica), 95 cm (samiec)
długość ogona: 9–10 cm (samica), 10–14 cm (samiec)
Masa: ok. 750–1400 g

Środowisko[edytuj | edytuj kod]

Skraje lasów, polany, poręby. Zazwyczaj w rejonach podmokłych, chętnie w pobliżu upraw gryki. Główną przyczyną zaniku, a czasem i wymarcia, cietrzewi jest zmiana składu drzewostanów leśnych. Wymaga bowiem lasów iglastych, mieszanych i czysto liściastych, ale muszą być to zbiorowiska luźne, które przecinają łąki, jak też torfowiska i poręby.
Jednak to na terenach otwartych odbywają toki, kiedy to zbierają część swego pokarmu. Preferuje półotwarte obszary porośnięte jagodami, jak też doliny rzeczne. Występuje też w strefie lasów iglastych w górach, a na wyżynach na nielicznych terenach podmokłych. Unika natomiast jednowiekowych, zwartych i jednogatunkowych lasów.

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Żywią się one głównie roślinami – różnymi mięsistymi owocami, nasionami, młodymi zielonymi pędami, pąkami i liśćmi drzew, owocami leśnymi. Jednym z jego przysmaków są pąki brzozy. Latem zbierają duże ilości bezkręgowców, głównie owadów (mrówki) i ślimaków, które stanowią podstawę wyżywienia piskląt.
Wyszukuje je samica, a czasem wygrzebuje je też w ziemi. Młode po dorośnięciu przechodzą na pokarm roślinny, a bezkręgowce stają się tylko uzupełnieniem.

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Toki samców są gromadne i odbywają się przed świtem na ziemi lub drzewach od końca marca do połowy maja, na terenach otwartych.
Zbiera się zwykle kilka-kilkanaście kogutów. Cietrzewie szybko biegają wtedy po ziemi, wydając głośne okrzyki, po których następują długie modulowane odgłosy.
Rozkładają też wachlarzowato ogon, unosząc go prostopadle do ziemi, opuszczają skrzydła, wyciągają poziomo szyję i stroszą pióra. Co jakiś czas w tej postawie podskakują, podfruwają lub wzlatują, są bardzo ruchliwe. Taka postawa nadaje im potężniejszą sylwetkę, niż mają w rzeczywistości. Próbują w ten sposób przestraszyć rywali, ale i imponują kurom. Te o wschodzie słońca przylatują na tokowiska.
Ich przylot wywołuje u upierzonych walczących samców duże podniecenie i w czasie potyczek dochodzić może do wzajemnego wyrywania sobie piór.

Gniazdo[edytuj | edytuj kod]

Płytkie zagłębienie wygrzebane w ziemi, wysłane źdźbłami, liśćmi i mchem (skąpo). Umiejscowione w trawie lub wrzosie, pod osłoną krzewu, chrustu, młodego świerku lub jałowca. Często położone nawet kilka kilometrów od tokowiska. Gniazdo jest zatem dobrze ukryte.

Jaja[edytuj | edytuj kod]

Jeden lęg w roku, między kwietniem a czerwcem samica znosi od 6 do 14 żółto-rdzawych jaj o brązowym plamkowaniem.

Wysiadywanie[edytuj | edytuj kod]

Jaja wysiadywane są przez 24–26 dni tylko przez samicę. Młode, wodzone przez kurę szybko dojrzewają, tak że już po tygodniu - dwóch od wyklucia mogą latać na niewielkie odległości.

Rząd Grzebiące

Rodzina Kurowate:

Przepiórka Zwyczajna - Bażant Zwyczajny - Kuropatwa Zwyczajna - Głuszec Zwyczajny - Cietrzew Zwyczajny.

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 {| class="wikitable" style="width: 25%; float:right; margin-left: 10px;"
 | colspan="3" style="background-color:#C0C0C0;" |
-<center>'''Głuszec Zwyczajny'''</center>
+<center>'''Cietrzew Zwyczajny'''</center>
 |-
-| colspan="2" | [[Plik:Gluszc-samiec.jpg|center|250px]]
+| colspan="2" | [[Plik:Cietrzew-zwyczajny-samiec.jpg|center|250px]]
 Samiec
 |-
-| colspan="2" | [[Plik:Gluszec-samica.jpg|center|250px]]
+| colspan="2" | [[Plik:Cietrzew-zwyczajny-samica.jpg|center|250px]]
 Samica
 |-
@@ Linia 25: / Linia 25: @@
 |-
 |style="width: 50%" | Gatunek
-| Głuszec Zwyczajny
+| Cietrzew Zwyczajny
 |-
 |style="width: 50%" | Długość ciała
-| ok. 65 cm samica<br>ok. 100 cm samiec
+| samica 45 cm<br>samiec ok. 62 cm
 |-
 |style="width: 50%" | Rozpietość skrzydeł
-| ok. 98 cm samica<br>ok. 135 cm samiec
+| samica 72 cm<br>samiec 95 cm
 |-
 |style="width: 50%" | Masa ciała
-| ok. 2,5 kg samica<br>ok. 6,5 kg samiec
+| ok. 750–1400 g
 |-
 | colspan="3" style="background-color:#C0C0C0;" |
 |}
-'''Głuszec Zwyczajny''', głuszec – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych, zamieszkujący Eurazję. W skali globalnej nie jest zagrożony wyginięciem.
+'''Cietrzew Zwyczajny''', cietrzew – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych, zamieszkujący Eurazję. W skali globalnej nie jest zagrożony wyginięciem.
 <br>
 ==Cechy gatunku==
-To największy ptak grzebiący Europy. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec znacznie większy od samicy, wielkości dużej gęsi.<br>
+Cietrzew jest prawie takiej wielkości jak kura domowa. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec czarny z granatowym, metalicznym połyskiem. Skrzydła ciemnobrązowe z dwiema białymi pręgami. Pokrywa podogonowa i podskrzydłowa również biała.<br>
-Głowa, szyja i kuper czarne z szarymi podłużnymi cętkami, broda z dłuższymi i sztywnymi piórami, też czarna. Dziób żółty, zakrzywiony.<br>
+Sterówki są sierpowate i wygięte do zewnątrz. Nad okiem wyraźny czerwony fragment gołej skóry, tzw. róża, które na wiosnę wyraźnie się powiększają. Ogon w kształcie liry, co odróżnia go od pokrewnych gatunków. Koguty mają czarny dziób i siwo-brązowe nogi, upierzone aż po palce.<br>
-Skrzydła i grzbiet brązowe z białą plamą na ramieniu. Ogon czarny z białymi plamami, długi i zaokrąglony. Wokół oka czerwona plama, która w okresie godowym nabrzmiewa, tworząc czerwoną „różę”.<br>
+Podobnie jak głuszec, cietrzew ma nawet na palcach małe piórka, które pomagają w chodzeniu zimą po śniegu. U młodszych samców grzbiet jest bez połysku z domieszką barwy brązowej.<br>
-Spód ciała jest czarny z drobnym białym deseniem. Na piersi zielonkawy, metaliczny połysk. Nogi są obrośnięte piórami.<br>
+Samica cietrzewia jest mniejsza. Wierzch brunatny z gęstym poprzecznym, rdzawym prążkowaniem. Spód i boki jaśniejsze, a prążkowanie staje się mniej regularne. Podogonie białe, ogon wcięty. Kury są mniejsze od kogutów. Młode są podobne do samicy. Samce przechodzące na upierzenie dorosłe w gwarze myśliwskiej określa się mianem „murzynów”. W odróżnieniu od większej kury głuszca, samica cietrzewia ma lekko rozwidlony ogon.
-We wrześniu po bokach palców nóg zaczyna wyrastać rząd drobnych zrogowaciałych piórek. Dzięki nim ptaki mogą chodzić po śniegu, chronione przed zapadaniem się. Na wiosnę przed tokami piórka odpadają.<br>
-Samica mniejsza niż samiec, ubarwienie ciemnobrunatne i płowe imitujące suchą trawę lub liście, ze słabo widoczną naroślą w okolicach oczu.<br>
-Na wierzchu ciała rdzawo-białe poprzeczne prążkowanie, głównie na piersi. Na spodzie prążkowanie wyraźniejsze. Gardło i wole jednolicie brązowe.<br>
-Podobne ochronne upierzenie w postaci plam mają młode głuszce. Samica głuszca przypomina dużą samicę cietrzewia, choć ma na spodzie liczniejsze prążkowania.<br>
-U obu płci dziób ulega latem złuszczeniu, a jesienią odzyskuje poprzednią grubość i wytrzymałość.
 <br>
 ==Wymiary średnie==
-; Rozmiary: długość ciała ok. 65 cm (samica), ok. 100 cm (samiec)
+; długość ciała : ok. 45 cm (samica), ok. 62 cm (samiec)
-; Rozpiętość skrzydeł: ok. 98 cm (samica), ok. 135 cm (samiec)
+; rozpiętość skrzydeł : 72 cm (samica), 95 cm (samiec)
-; Masa: ok. 2,5 kg (samica), ok. 6,5 kg (samiec)
+; długość ogona : 9–10 cm (samica), 10–14 cm (samiec)
+; Masa: ok. 750–1400 g
 ==Środowisko==
-Ptak osiadły. Preferuje rozległe, stare bory o gęstym podszycie i drzewostany mieszane o bogatej strukturze ze zwartą pokrywą ziół i kępami krzewinek jagód, zapewniających latem pokarm lub schronienie.<br>
+Skraje lasów, polany, poręby. Zazwyczaj w rejonach podmokłych, chętnie w pobliżu upraw gryki. Główną przyczyną zaniku, a czasem i wymarcia, cietrzewi jest zmiana składu drzewostanów leśnych. Wymaga bowiem lasów iglastych, mieszanych i czysto liściastych, ale muszą być to zbiorowiska luźne, które przecinają łąki, jak też torfowiska i poręby.<br>
-Kompleksy iglaste służą za siedlisko cały rok, dając zimą pożywienie z igieł. Na przejściowych obszarach między zwartymi zadrzewieniami a odmłodzeniami wychowują młode i prowadzą tokowiska.<br>
+Jednak to na terenach otwartych odbywają toki, kiedy to zbierają część swego pokarmu. Preferuje półotwarte obszary porośnięte jagodami, jak też doliny rzeczne. Występuje też w strefie lasów iglastych w górach, a na wyżynach na nielicznych terenach podmokłych. Unika natomiast jednowiekowych, zwartych i jednogatunkowych lasów.
-Zwykle w pobliżu torfowisk lub strumyków o żwirowatym dnie, gdzie znajdują wodę. Zasiedla tereny, na których znajdują się mrowiska, dzięki którym można wyżywić młode i gdzie znajdzie kamienie potrzebne dla odpowiedniego trawienia.<br>
-Głuszce opuściły całkowicie niżej położone tereny. Niegdyś liczne populacje pozostały na wyższych obszarach, aż do górnej granicy lasu w górach. Unikają siedzib ludzkich.
 <br>
 ==Pożywienie==
-W zimie jedzą głównie igły drzew iglastych (sosny, świerka, jodły), pędy krzewów i drzew iglastych oraz pąki drzew liściastych, a latem jagody, borówki, żurawiny i inne owoce leśne, nasiona, owady, pąki, trawy, liście dębu i ziarna zbóż. Połykane kamienie działają w żołądku jak żarna, co pomaga w trawieniu. Spektrum żywieniowe ptaka dorosłego jest dużo szersze zatem niż młodego.<br>
+Żywią się one głównie roślinami – różnymi mięsistymi owocami, nasionami, młodymi zielonymi pędami, pąkami i liśćmi drzew, owocami leśnymi. Jednym z jego przysmaków są pąki brzozy. Latem zbierają duże ilości bezkręgowców, głównie owadów (mrówki) i ślimaków, które stanowią podstawę wyżywienia piskląt.<br>
-W dzień ptaki znajdują się na ziemi, gdzie żerują, a w nocy wzlatują na drzewa i pozostają tam do świtu.
+Wyszukuje je samica, a czasem wygrzebuje je też w ziemi. Młode po dorośnięciu przechodzą na pokarm roślinny, a bezkręgowce stają się tylko uzupełnieniem.
 <br>
 ==Rozród==
-Toki trwają od marca do maja w górach. Obszar zajmowany przez jednego samca liczy ok. 20 ha. Wieczorem samiec zajmuje drzewo w ustronnym miejscu, na którym rano rozpoczyna zrytualizowane toki. Rozkłada wachlarzowato ogon, wyciąga głowę i stroszy skrzydła. Wydaje niezbyt donośny odgłos składający się z czterech  części.<br>
+Toki samców są gromadne i odbywają się przed świtem na ziemi lub drzewach od końca marca do połowy maja, na terenach otwartych.<br>
-W kolejnych częściach toków słyszy dobrze i przy najmniejszym zaniepokojeniu odlatuje. Gdy pojawia się samica wodzona pieśnią miłosną, podniecone samce zaczynają ze sobą walczyć – skaczą naprzeciw siebie, podobnie jak koguty domowe, i atakują się dziobami i silnymi pazurami. Kopulacja odbywa się na ziemi, na którą samiec zlatuje po wschodzie słońca. Zwycięzca z walki pokrywa kilka kur i jest to dla niego koniec zalotów i ojcowskich obowiązków. Zatem podobnie jak u cietrzewi, głuszce nie łączą się w pary.<br>
+Zbiera się zwykle kilka-kilkanaście kogutów. Cietrzewie szybko biegają wtedy po ziemi, wydając głośne okrzyki, po których następują długie modulowane odgłosy.<br>
-Gniazdo buduje W ukryciu, w zagłębieniach terenu, pod konarami, w gęstych zaroślach. Wyściółkę stanowią mchy, trawa i liście.<br>
+Rozkładają też wachlarzowato ogon, unosząc go prostopadle do ziemi, opuszczają skrzydła, wyciągają poziomo szyję i stroszą pióra. Co jakiś czas w tej postawie podskakują, podfruwają lub wzlatują, są bardzo ruchliwe. Taka postawa nadaje im potężniejszą sylwetkę, niż mają w rzeczywistości. Próbują w ten sposób przestraszyć rywali, ale i imponują kurom. Te o wschodzie słońca przylatują na tokowiska.<br>
-Jaja wysiadywane są przez okres 26 do 28 dni przez samicę. Sama też wyprowadza pisklęta. Te szybko rosną i już od 10 dnia życia zaczynają wzlatywać na gałęzie. Lotne stają się w 2–3 tygodniu życia. Kurczęta żywią się owadami, głównie mrówkami i ich larwami. Usamodzielniają się jesienią, a swoich terenów lęgowych szukają najwyżej kilkadziesiąt kilometrów od miejsca wyklucia.<br>
+Ich przylot wywołuje u upierzonych walczących samców duże podniecenie i w czasie potyczek dochodzić może do wzajemnego wyrywania sobie piór.
-Dorosłe głuszce nie oddalają się zwykle w ciągu roku zbyt daleko od lęgowisk. Samce prowadzą samotny tryb życia, a samice tworzą grupy rodzinne od lata do połowy lutego.
+===Gniazdo===
+Płytkie zagłębienie wygrzebane w ziemi, wysłane źdźbłami, liśćmi i mchem (skąpo). Umiejscowione w trawie lub wrzosie, pod osłoną krzewu, chrustu, młodego świerku lub jałowca. Często położone nawet kilka kilometrów od tokowiska. Gniazdo jest zatem dobrze ukryte.
+=== Jaja ===
+Jeden lęg w roku, między kwietniem a czerwcem samica znosi od 6 do 14 żółto-rdzawych jaj o brązowym plamkowaniem.
+=== Wysiadywanie ===
+Jaja wysiadywane są przez 24–26 dni tylko przez samicę. Młode, wodzone przez kurę szybko dojrzewają, tak że już po tygodniu - dwóch od wyklucia mogą latać na niewielkie odległości.
 <br><br>
 {{ptaki rząd grzebiące}}
 [[Category:Ptaki w Polsce]]