Bocian Czarny

Bocian Czarny
250px
Królestwo	Zwierzęta
Gromada	Ptaki
Rząd	Bocianowe
Rodzina	Bociany
Gatunek	Bocian Biały
Długość ciała	100–115 cm.
Rozpietość skrzydeł	155–215 cm.
Masa ciała	2,3–4,5 kg.

Bocian Czarny – gatunek dużego ptaka z rodziny bocianowatych. Szeroko rozprzestrzeniony, choć nieczęsty.
Lęgnie się na rozproszonych obszarach w Europie przede wszystkim w Hiszpanii oraz centralnych i wschodnich częściach kontynentu i Azji, na wschód po Ocean Spokojny. Bociany czarne podejmują długodystansowe migracje. Zimowiska populacji europejskiej ulokowane są w tropikalnych rejonach Afryki Subsaharyjskiej, zaś populacji azjatyckiej na subkontynencie indyjskim.
Podczas wędrówek z Europy do Afryki bociany omijają Morze Śródziemne i obierają trasę wiodącą przez kraje Lewantu lub Cieśninę Gibraltarską. Izolowana osiadła populacja zamieszkuje Afrykę Południową.
Przeciętna długość ciała tego ptaka wynosi 95–100 cm, rozpiętość skrzydeł natomiast 145–155 cm. Upierzenie w większości czarne z białym spodem ciała, wyróżniają się czerwone nogi i długi, ostro zakończony czerwony dziób.
W przeciwieństwie do blisko spokrewnionych bocianów białych bociany czarne są płochliwe i skryte. Przeważnie przebywają pojedynczo lub w parach, zamieszkują głównie mokradła, okolice rzek czy wód śródlądowych.
Żywią się płazami, niewielkimi rybami i bezkręgowcami. Gniazda zazwyczaj umiejscowione są na dużych leśnych drzewach, przeważnie zrzucających liście, czasem zaś iglastych.
Są widoczne z daleka. Zdarzają się również gniazda umiejscowione na skałach czy pod nawisami skalnymi w przypadku obszarów górskich. Samica składa od 2 do 5 jaj o szarawej skorupce. Obydwa ptaki z pary wysiadują je przez 32–38 dni. Po 60–71 dniach życia młode w pełni się opierzają.

Morfologia

Bocian czarny jest dużym ptakiem, mierzącym blisko 95–105 cm długości, o rozpiętości skrzydeł 145–155 cm i masie ciała w okolicy 3 kg. Stojąc, ptaki te osiągają wysokość do 102 cm.
Wyróżniają się długie czerwone nogi i prosty, ostro zakończony dziób oraz długa szyja. Dziób mierzy 170–178 mm, co odpowiada 75–77% długości całej czaszki.
Nieco podobne są bociany białobrzuche, które jednak od bocianów czarnych odróżniają znacznie mniejsze rozmiary ciała, w większości zielony dziób, nogi i stopy oraz biały kuper wraz z niższą częścią grzbietu.
Upierzenie w większości jest czarne z fioletowo-zieloną opalizacją. Kontrastuje z nim biała niższa część piersi, brzuch, barkówki i pokrywy podogonowe.
Osobniki młodociane przypominają upierzeniem dorosłe, jednak obszary, które u osobników dorosłych mają barwę czarną, są u nich brązowe i mniej połyskliwe.
Ich barkówki, skrzydła i górne pokrywy ogonowe odznaczają się jasnymi końcówkami. Nogi, dziób i naga skóra wokół oka są zielonoszare.
Mogą zostać pomylone z młodocianymi dławigadami afrykańskimi, które jednak cechują jaśniejsze skrzydła i wierzch ciała, dłuższy dziób i biel pod skrzydłami.

Występowanie

Bociany czarne gniazdują w Palearktyce między równoleżnikami 60° i 40°N. Są wędrowne.
Latem ich zasięg obejmuje obszar od wschodniej Azji na zachód po Europę Środkową, gdzie na północy sięga po Estonię, a na południu po Polskę, Niemcy, Czechy, Węgry, Włochy i Grecję.
Izolowana populacja gniazduje w południowo-zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego – w Estremadurze oraz przyległych prowincjach Hiszpanii i Portugalii.
Zimowiska leżą w tropikalnych rejonach Azji i Afryki, lecz niektóre populacje bocianów czarnych są osiadłe lub ulegające tylko rozproszeniu. W południowej Afryce żyje odosobniona populacja. Najliczniej bociany czarne występują tam na wschodzie, we wschodniej części Południowej Afryki i Mozambiku. Zasięg tej populacji obejmuje również Zimbabwe, Suazi, Botswanę i Namibię, gdzie są rzadsze[29] oraz Malawi.
Większość europejskich bocianów czarnych zimuje w Afryce. Te z zachodniej Europy i Niemiec kierują się na południe przez Półwysep Iberyjski, pozostałe zaś przez Turcję i Lewant.
Ptaki wędrujące przez Hiszpanię swe zimowiska mają w dorzeczu Falémé – we wschodnim Senegalu, Gwinei, południowej Mauretanii, Wybrzeżu Kości Słoniowej, Sierra Leone, zachodnim i centralnym Mali. Bociany wędrujące przez Synaj zimują w północnej Etiopii, dorzeczu Kotto w obrębie Republiki Środkowoafrykańskiej oraz w dorzeczu Mbomou na terenie Czadu i północno-wschodniej Nigerii.
Zimowiska ptaków gniazdujących w zachodniej Azji znajdują się w północnych i północno-wschodnich Indiach oraz w Afryce. Niekiedy odnotowywane są na Cejlonie. Osobniki lęgnące się we wschodniej Rosji i w Chinach zimują na ogół w południowych Chinach, rzadziej w Hongkongu, Mjanmie, północnej Tajlandii i Laosie. Pierwsze stwierdzenie w Mjanmie miało miejsce w 1998.

Pożywienie

Bociany czarne żywią się głównie rybami. Zjadają również płazy, niewielkie gady, ssaki i ptaki oraz bezkręgowce, w tym kraby, ślimaki, dżdżownicowate i owady, między innymi wodne chrząszcze i ich larwy.
Ryby stanowią 60–80% biomasy ofiar, płazy natomiast 25–30% biomasy. Bezkręgowce mają w niej znikomy udział. Wśród ptaków badanych w Puszczy Kampinoskiej ryby stanowiły ilościowo 43% zdobyczy, wagowo jednak 74% – ilościowo przeważały płazy tworzące 46% diety.
Na Polesiu Lubelskim spożyte ryby stanowiły sezonowo od 6 do 36% pokarmu. W Puszczy Białowieskiej ryby przeważały w diecie zarówno wagowo (58%), jak i ilościowo.
Przeważnie bociany czarne żerują w wodzie, okazjonalnie na suchym lądzie. Brodzą powoli i spokojnie w płytkiej wodzie, często samotnie lub, gdy jest dostępna duża ilość pożywienia, w niewielkich grupach. Obserwowano, jak podczas szukania pożywienia zacieniały wodę skrzydłami.

Lęgi

Na półkuli północnej okres lęgowy trwa od kwietnia do maja, przy czym większość zniesień przypada na koniec kwietnia.
W południowej Afryce lęgi odbywają się przede wszystkim od czerwca do listopada. W Zimbabwe, Botswanie i północnym RPA zniesienia stwierdzano od maja do sierpnia, z największym nasileniem w czerwcu.
Danych z zachodniej i południowej części Południowej Afryki jest mniej, wskazują na okres składania jaj trwający od lipca do września.

Rząd Bocianowe

---

Rodzina Czaplowate:

Bocian Czarny - Bocian Biały.