Bluszcz Pospolity
|
| ||
 | ||
| Królestwo | Rośliny | |
| Rząd | Selerowce | |
| Rodzina | Araliowate | |
| Gatunek | Bluszcz Pospolity | |
| Wysokość | ||
Bluszcz Pospolity – gatunek wiecznie zielonego pnącza należący do rodziny araliowatych. Gatunek typowy dla rodzaju bluszcz.
Jest jedynym przedstawicielem rodziny araliowatych we florze Polski i jedynym w niej pnączem o liściach zimotrwałych.
Występuje w lasach całej Polski. Poza naturalnym zasięgiem obejmującym Europę i Azję Mniejszą jest gatunkiem inwazyjnym.
Bluszcz pospolity uprawiany jest jako roślina doniczkowa, okrywowa, parkowa. W uprawie jest niewymagający, a jego walory podnosi wielość odmian uprawnych o różnorodnych kształtach i barwach liści, sposobach wzrostu i wymaganiach.
Jest rośliną miododajną, leczniczą i kosmetyczną. W tradycjach wielu narodów od dawna obecny jako roślina symboliczna, zwłaszcza jako symbol wierności i trwałości życia. W starożytności odgrywał ważną rolę w kultach szeregu bóstw egipskich, greckich i rzymskich.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Łodyga
Płożąca się lub pnąca przy pomocy korzeni przybyszowych do wysokości 20 m. Osiąga do 70 cm obwodu w pierśnicy. Silnie się rozgałęzia i jako roślina płożąca rozrosnąć się może na rozległej powierzchni, np. przy jednym z zamków w Niemczech jedna roślina pokryła 860 m² skał.
W uprawie doniczkowej łodygi osiągają do 2 m długości. Pędy kwitnące pozbawione są korzeni przybyszowych i rosną wzniesione, odstając od podpory.
Na starszych roślinach powstają także gałęzie zwisające, nie wykorzystujące podpory. Różne części rośliny pokryte są gwiazdkowatymi włoskami z 4–10 promieniami. Owłosienie nadaje szarą barwę młodym pędom.
Korzenie
Poza systemem korzeniowym rozwijającym się wraz z pojawieniem się siewki, na gałęziach wyrastają liczne korzenie przybyszowe.
Korzenie te umożliwiają roślinie wspinanie się, ponieważ pozbawione są geotropizmu – wykazując heliotropizm ujemny wrastają w ciemne szpary murów i kory drzew, silnie przywierając do nierównych powierzchni.
Korzenie nie sięgają żywych tkanek drzew stanowiących podporę i tym samym bluszcz nie osłabia drzew, na których rośnie, nie pobiera z nich wody ani soli mineralnych.
Liście
Zimozielone, skrętoległe. W młodości owłosione, później nagie. Blaszki liściowe z wierzchu ciemnozielone z wyraźną siatką jasnożółtych nerwów i błyszczące, pod spodem jaśniejsze, matowe.
Liście czerwienieją przy niższych temperaturach, są skórzaste i dwupostaciowe. Osadzone na pędach płonnych 3–5 klapowe, u nasady sercowate, na szczycie tępe, długości i szerokości od 4 do 10 cm. Liście pędów położonych niżej zazwyczaj silniej wcinane.
Liście rosnące na pędach kwitnących są jajowate lub jajowatolancetowate, całobrzegie, zaostrzone, silnie lśniące. Podobne są pierwsze liście bluszczu kiełkującego z nasiona.
Pod kwiatostanami liście są wąskie, lancetowate. Ogonek liściowy długości 3–7 cm, z wierzchu zwykle brązowy lub czerwonobrązowy. Trwałość liści wynosi 3 lata.
Liście bluszczu są dobrym przykładem mozaiki liściowej, tj. takiego ułożenia liści, że nie zasłaniają się one wzajemnie.
Kwiaty
Obupłciowe, drobne, 5-krotne, zebrane w gęste, kulistawe baldachy o średnicy 2–4 cm, a te z kolei zebrane po 3–10 tworzą wiechowaty kwiatostan złożony.
Szypuły baldachów mają 2–3,5 cm długości, a cała wiecha tworząca się zawsze na szczycie pędu – do 10 cm. Oś kwiatostanu pokryta jest szarymi, gwiazdkowatymi włoskami.
Przysadki błoniaste, drobne. Kielich krótki, z 5 wyraźnymi, trójkątnymi, brązowymi ząbkami o długości do 0,5 mm. Płatki korony szerokie, trójkątnie-jajowate, mięsiste, do 4 mm długości i 2,5 mm szerokości, wewnątrz zielonożółte do białozielonych, od zewnątrz brunatne. Wyrastają rozpostarte poziomo, z zaostrzonymi końcami podwijającymi się. Odpadają wkrótce po przekwitnieniu.
Pręcików 5 o nitkach długości 2–3 mm, z poziomo ustawionymi, jajowatymi i dwudzielnymi pylnikami z workami pyłkowymi w kolorze żółtozielonym. Pyłek żółtobrunatny.
Szyjka słupka krótka, pojedyncza, ale powstała ze zrośnięcia 5 szyjek, otoczona żółtym na 4 mm szerokim pierścieniem miodnikowym.
Słupek 5-krotny, na wpół dolny. Kwiaty są przedprątne. Bluszcz kwitnie bardzo obficie, na jednej roślinie rozwija się od 50 do 128 tysięcy kwiatów.
Owoce
Pestkowce, kuliste, wielkości grochu, początkowo ciemnobrązowe, dojrzałe niebieskoczarne. Na szczycie z dyskiem, na którego brzegu znajdują się pozostałości działek kielicha, a na szczycie zaschnięta szyjka słupka.
Owoce zawierają żywice i 3–5 nasion. Nasiona są nerkowate, trójkanciaste, długości 2,5–5 mm przy szerokości i grubości ok. 1–2,5 mm. Ich powierzchnia jest gładka i matowa o barwie od ciemnobrunatnej do niebieskoczarnej.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bluszcz pospolity występuje w naturze zwykle w lasach grądowych i łęgowych oraz buczynach, poza tym także na klifach i skałkach wapiennych.
Roślina wieloletnia, długowieczna, znane są okazy 700-letnie, według innych źródeł nawet 1000-letnie, zwykle żyje 200–300 lat.
Jest chamefitem drewniejącym i fanerofitem. Bluszcz rośnie stosunkowo wolno, poniżej 1 m długości rocznie.
Bluszcz kwitnie od września do października. Po raz pierwszy zakwita dopiero w 8–10 roku życia, w stanie dzikim kwitnie nieczęsto, tylko osiągnąwszy odpowiedni wiek i w odpowiednich warunkach.
Kwitną zwykle stare okazy wysoko wspinające się i w związku z tym dobrze oświetlone. Zakwitają także okazy płożące, jeśli są dostatecznie stare i dobrze doświetlone.
Kwiaty bluszczu otwierają się w godzinach przedpołudniowych, znakomita większość ok. godz. 7-8 rano.