Bielik

Z Piękno Polskiej Przyrody
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Bielik
Bielik533.gif
Królestwo Zwierzęta
Gromada Ptaki
Rząd Szponiaste
Rodzina Jastrzębiowate
Gatunek Bielik
Długość ciała 74–92 cm.
Rozpietość skrzydeł 193–244 cm.
Masa ciała samice 4,1–6,9 kg,
samce 3,1–5,4 kg.

Bielik, orzeł bielik, birkut – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych. Występuje w centralnej i północnej Palearktyce, od Islandii po Japonię; najbardziej na zachód wysunięta populacja zasiedla Grenlandię.
Zamieszkuje głównie obszary przylegające do zbiorników wodnych, wzdłuż wybrzeży morskich, w pobliżu rzek.
Gatunek osiadły, częściowo wędrowny. Generalista pokarmowy, odżywia się głównie rybami, ptactwem wodnym, okazjonalnie także padliną.
Gniazduje na wierzchołkach dużych drzew, na konarach przy pniu, również na półkach urwisk skalnych. Pary są monogamiczne, zajmują terytoria o różnej wielkości, zależnie od dostępności pokarmu, i wyprowadzają jeden lęg w sezonie.
Młodymi opiekują się obydwoje rodzice. W związku z antropopresją i zanieczyszczeniem środowiska liczebność gatunku zmniejszyła się znacząco do lat 70. XX wieku. Dzięki zabiegom ochronnym liczebność niektórych populacji wzrosła i ustabilizowała się.
Ze względu na duży zasięg i korzystne trendy zmian liczebności populacji w klasyfikacji IUCN bielik ma status gatunku najmniejszej troski.

Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzaju oznacza morskiego orła i jest zlatynizowaną wersją zbitki dwóch greckich słów: hals – morze, słony i aetos – orzeł, epitet gatunkowy odnosi się do białej barwy ogona bielika.
W literaturze polskojęzycznej gatunek funkcjonuje pod wieloma nazwami, jako: bielik, orzeł bielik, birkut łomignat, bielik, birkut, ostrzyż łomignat, orzeł morski, orzeł bielec, orzeł ślepy, orzeł białogłów, orzeł białogon, orzeł bosy.
Nazwa bielik odnosi się do białej barwy piór ogona, birkut zaś jest słowem pochodzenia tureckiego, oznaczającym strzałę opatrzoną orlimi piórami.

Morfologia i rozpoznawanie[edytuj | edytuj kod]

Bieliki to duże ptaki o masywnej sylwetce. W locie zwracają uwagę długie, prostokątne skrzydła.
W sylwetce ptaka szyja i mocny dziób wystają na podobną długość, co ogon. Dziób jest duży: o ile całkowita długość czaszki wynosi 122–138 mm, to z tego 58–65 mm stanowi dziób. Dziób w szacie ostatecznej ma, podobnie jak woskówka, intensywnie jasnożółty kolor.
Koniuszki skrzydeł u siedzącego ptaka równają się z koniuszkiem ogona. Nogawice są dobrze widoczne, a skok nagi. „Palce” dłoni długie, wyraźnie zaznaczone.
Ogon jest stosunkowo krótki, tępo zakończony, o klinowatym kształcie.

Wymiary[edytuj | edytuj kod]

  • Długość ciała wynosi 74–92 cm.
  • Rozpiętość skrzydeł 193–244 cm.
  • Masa ciała samic mieści się w przedziale 4,1–6,9 kg, samców zaś 3,1–5,4 kg.
  • Długość skrzydła u samic sięga 610–715 mm, u samców: 552–600 mm.

Siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Bieliki zajmują siedliska położone w sąsiedztwie środowisk wodnych, bowiem w płytkim litoralu lub nad wodą zdobywają większość pokarmu.
W pobliżu wód, zarówno śródlądowych, jak i u wybrzeży morskich, budują gniazda, koczują w okresie polęgowym i gromadzą się na noclegowiska.
Bieliki zasiedlają różne typy wybrzeży morskich: fiordowe, ze skalistymi, wysokimi klifami, szkierowe, ale również nizinne wybrzeża w pobliżu ujść rzek: estuaria i zalewy nadmorskie, oraz jezior przymorskich.
Na terenach w głębi lądu preferują siedliska w pobliżu rzek, jezior, stawów, także tych położonych na terenach górskich.
Zależnie od warunków, mogą to być siedliska bezdrzewne, z nielicznymi, niskimi drzewami, jednak najczęściej wybierane przez bieliki są siedliska leśne, zwłaszcza ze starodrzewami, w których można założyć gniazda.
Bieliki gnieździć się mogą w różnych typach lasów, od tajgi na północy kontynentu, po lasy bagienne i rosnące na równinach zalewowych na południu.